O SATELITACH

http://www.kosmos.gov.pl/

Strona główna

Witamy na archiwalnej stronie Polskiego Biura ds. Przestrzeni Kosmicznej, działającego przy Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk w latach 2001-2008. Strona poświęcona była działalności kosmicznej w Polsce i na świecie, a w szczególności zagadnieniom polityki kosmicznej oraz możliwościom praktycznego wykorzystywania technik satelitarnych. Celem działalności biura było wspieranie administracji publicznej w zakresie polityki kosmicznej oraz promowanie polskiego sektora kosmicznego.
Copyright © 2006 Polskie Biuro do spraw Przestrzeni Kosmicznej

Biuro w okresie 2006-2008 prowadziło projekt Foresight "Przyszłości technik satelitarnych w Polsce" zmierzający do ukazania możliwości wykorzystania technik satelitarnych i rozwoju technologii kosmicznych w Polsce dla wspierania rozwoju ekonomicznego i społecznego kraju. Zapraszamy do odwiedzania naszej strony!

Powyższą tematyką zajmuje się obecnie Ministerstwo Gospodarki, które na swoim portalu prowadzi podstronę

http://www.mg.gov.pl/Wspieranie+przedsiebiorczosci
/Polityka+kosmiczna

Aktualności

Zapraszamy na Dni Technik Satelitarnych 2010

Dni Technik Satelitarnych 2010 organizowane są wspólnie przez środowisko polskich instytucji związanych z działalnością kosmiczną.

Poprzez formułę skierowaną do jak najszerszej publiczności pragniemy upowszechniać świadomość znaczenia, które ma dziś działalność kosmiczna 

strona główna o nas PECS/dla przedsiębiorców klaster Mazovia Europa w kosmosie polityka kosmiczna ESA Polska a ESA kosmos w liczbach linki archiwum newsów galeria kontakt aktualności Dni Technik Satelitarnych harmonogram prac paneli prace paneli o projekcie Foresight biuro foresight dni technik satelitarnych akty prawne i dokumenty polski sektor kosmiczny

O nas Biuro ds. Przestrzeni Kosmicznej zostało powołane Decyzją Nr 19/2001 Prezesa Polskiej Akademii Nauk (PAN) dnia 12 października 2001 r. Polskie Biuro ds. Przestrzeni Kosmicznej działa jako autonomiczna jednostka, usytuowana przy Centrum Badań Kosmicznych PAN, której celem jest wspieranie rozwoju sektora kosmicznego w Polsce poprzez: wspieranie administracji publicznej przy formułowaniu i realizacji polityki kosmicznej, rozpowszechnianie informacji na temat wykorzystania technik satelitarnych i ich popularyzację, inicjowanie projektów służących lepszemu wykorzystaniu technik satelitarnych, w szczególności w sektorze publicznym. Biuro zapewnia wsparcie merytoryczne działaniom administracji publicznej w zakresie polityki kosmicznej, m. in. wnosząc wkład w opracowywanie polskich stanowisk i instrukcji negocjacyjnych na spotkania organów UE różnego szczebla. Biuro prowadzi prace analityczne, które stworzą podstawy dla długoterminowego planowania polityki kosmicznej w Polsce. Utrzymuje również kontakty robocze z Europejską Agencją Kosmiczną oraz uczestniczy w negocjacjach dotyczących przystąpienia Polski do programu PECS - mechanizmu współpracy ESA z wybranymi państwami Europy Środkowej i włączenia ich firm i instytucji w programy Agencji. Biuro pełni również funkcję polskiego punktu kontaktowego dla programów kosmicznych Unii Europejskiej GMES i Galileo, skupiając działania informacyjne, doradcze i wspierające dotyczące tych inicjatyw w jednym ośrodku. Bardzo ważnym obszarem aktywności Biura jest wspieranie wprowadzania technik satelitarnych do szerszego stosowania w sektorze publicznym. Szczególną uwag uwagę poświęca się szeroko pojętemu sektorowi bezpieczeństwa, a zwłaszcza zarządzaniu kryzysowemu.

Obserwacje satelitarne

Obserwacja satelitarna Ziemi jest jednym z najbardziej dobitnych przykładów wykorzystania przestrzeni kosmicznej i technik satelitarnych dla celów użytkowych.

Dane pozyskiwane z obserwacji satelitarnej dostarczają informacji, która następnie zostaje wykorzystana w szeregu różnorodnych dziedzin, takich jak: geodezja i kartografia, systemy informacji przestrzennej, badania zmian klimatycznych, meteorologia, synoptyka i prognozy pogody, geologia, badania środowiska, zanieczyszczeń wód i powietrza itp., bezpieczeństwo, zarządzanie kryzysowe, rolnictwo i leśnictwo. Systemy satelitarnej obserwacji Ziemi rozwijane są w Stanach Zjednoczonych, w Europie, jak również kilkunastu innych krajach świata. Polska, nie dysponując kompletnymi systemami satelitarnymi, posiada dostęp do niektórych ich elementów, jak również istotne zaplecze naukowe i kadrowe w tej dziedzinie. Poprzez swoje podmioty publiczne i prywatne Polska aktywnie włącza się w prace szeregu europejskich i światowych organizacji z sektora, uczestnicząc od kilkunastu lat w ich strukturach i programach.

» Historyczny rozwój technik satelitarnej obserwacji Ziemi

» Metody teledetekcji

» Teledetekcja w Polsce

» GMES - Global Monitoring for Environment and Security

» Produkty i usługi programu GMES

» GEOSS - Global Earth Observation System of Systems

» EUMETSAT

Historyczny rozwój technik satelitarnej obserwacji Ziemi

Rozwój technik obserwacji Ziemi jest blisko związany z rozwojem lotnictwa i z historią wojskowości. Armia wykorzystywała możliwość zwiadu z powietrza już od 1860r., gdy do tego celu używano balonów. Fotografie lotnicze na dość szeroką skalę stosowano już podczas pierwszej wojny światowej; II wojna przyniosła znaczny postęp w tej dziedzinie. Wojsko i służby specjalne wykorzystują techniki teledetekcyjne przede wszystkim w celach szpiegowskich i do monitorowania pola walki. Zastosowania wojskowe często były siłą napędową prac nad stworzeniem nowych rodzajów samolotów (U2), satelitów i urządzeń teledetekcyjnych (np. radar). Rozdzielczość uzyskiwanych zdjęć zwiększała się z czasem – od kilkunastu metrów do kilku centymetrów. Możliwości sprzętu wojskowego począwszy od II wojny światowej znacznie wyprzedzały możliwości urządzeń nie związanych z zastosowaniami militarnymi. Chodzi tu zarówno o sprzęt wykorzystywany do zbierania danych, jak i do ich analizy.

Fakt, że początki satelitarnej obserwacji Ziemi ściśle wiążą się z zimnowojenną rywalizacją Stanów Zjednoczonych i Związku Radzieckiego nie oznacza bynajmniej, że nie rozwijano cywilnych nie rozwija sieę cywilnych aplikacji. Pierwsze satelity z urządzeniami do prowadzenia pomiarów meteorologicznych (Vanguard i Explorer) zostały wystrzelone w 1959, jednakże za pierwszego satelitę meteorologicznego uznaje się TIROS (Television and Infrared Observation Satellite) wystrzelonego przez USA 1 kwietnia1960 roku. Do roku 1965 wystrzelono ogółem 10, stale udoskonalanych, obiektów tego typu; była to pierwsza seria satelitów meteorologicznych. Po niej pojawiały się następne generacje coraz wszechstronniejszych, sprawniej działających i umieszczanych na różnych orbitach wokół Ziemi obiektów, które tworzyły całe systemy prognozowania pogody: ESSA, Meteor, NOAA, ITOS i Nimbus.

Pod koniec lipca 1972 NASA wprowadziła na orbitę pierwszego satelitę przeznaczonego do badania zasobów ziemskich Landsat 1. Realizacja programu przebiegała tak pomyślnie i dostarczył on tylu różnorodnych danych o Ziemi, że postanowiono go kontynuować i aktualnie w kosmosie znajduje się kolejna generacja satelitów – Landsat 7.
Również Europa oraz kilka innych państw rozwinęła swoje systemy satelitarnej obserwacji Ziemi. Własne systemy posiadają m.in. Francja i Niemcy, a także Europejska Agencja Kosmiczna. Obecnie krążące wokół Ziemi krąży satelity teledetekcyjne, wojskowe, cywilne, jak również komercyjne – przekazują na co dzień bardzo szerokie spektrum danych o naszej planecie. 

Metody teledetekcji

Termin „teledetekcja” (ang. remote sensing) oznacza pomiar wykonany z pewnej odległości. Istnieje wiele sposobów pomiarów teledetekcyjnych, które można podzielić na aktywne i pasywne.
Aktywne metody teledetekcyjne, tj. takie, w których sygnał jest wysyłany z instrumentu, a następnie analizowany, obejmują między innymi:

• Radary – służące do wykrywania i określania położenia lub parametrów ruchu obiektów, które wykazują zdolność odbijania fal elektromagnetycznych. Satelitarne pomiary radarowe polegają na wysyłaniu impulsu w postaci fali radarowej z satelity, w ten sposób, aby oświetlił on scenę (ograniczony obszar powierzchni Ziemi), i zarejestrowaniu impulsu przez nią rozproszonego. Jeżeli używa się satelitarnych systemów z antenami monostatycznymi, to ta sama antena może służyć jako źródło fali radarowej i jej odbiornik. Istotnym elementem, który wpływa na sposób tworzenia obrazów radarowych, jest długość fali radarowej używanej do rejestracji satelitarnej. Zwykle wykorzystuje się energię elektromagnetyczną fal dłuższych, która może przechodzić przez chmury i mgłę. o Satelitarną interferometrię radarową - z obrazów radarowych można uzyskać informacje o bardzo niewielkich pionowych ruchach obszarów przedstawionych na tych obrazach. Dane te można otrzymać z obrazów interferometrycznych, powstających przez sumowanie wyników rejestracji radarowych, przeprowadzonych z tego samego miejsca w różnym czasie. Takie informacje są szczególnie użyteczne w rejonach, gdzie występują trzęsienia ziemi, erupcje wulkaniczne, jak również ruchy lodowców, przesunięcia dużych wydm, itp.
• Lidar - urządzenie wysyłające pulsy światła. Jeżeli światło nie napotyka przeszkody na swojej drodze, to rozchodzi się bez zaburzeń. Natomiast kiedy napotyka przeszkodę, odbija się od niej; intensywność odbicia i szybkość powrotu sygnału umożliwia ocenę odległości do obiektu i o jego własnościach. Lidar służy np. do oceny ilości zanieczyszczeń w atmosferze.

Pasywne metody teledetekcyjne, oparte na analizie sygnału wysyłanego przez obserwowany obiekt, obejmują między innymi:

• Techniki fotograficzne – najstarsza metoda teledetekcyjna, stosowana początkowo do celów rozpoznania wojskowego. Aparaty fotograficzne umieszczano najpierw na pokładzie samolotów, a następnie satelitów. Współczesną fotografię cechuje różnorodność rejestracji obrazu optycznego utworzonego w płaszczyźnie obrazowej obiektywu. Obraz ten może być utrwalony w postaci czarno-białej fotografii (czyli w postaci modulowanej jasności), w postaci fotografii barwnej (modulowaną jasność obrazu zastępują barwy), w postaci fotografii spektrostrefowej (barwna fotografia o fałszywych kolorach, przypisanych różnym zakresom widma elektromagnetycznego). Nową współczesną techniką jest fotografia wielospektralna (rejestrująca równocześnie ten sam obraz w wybranych zakresach widma elektromagnetycznego). Systemy fotograficzne wykorzystują najczęściej energię słoneczną odbitą od obiektów.o Kamery telewizyjne - obrazy telewizyjne rejestruje magnetowid lub przystawka fotograficzna do wykonywania zdjęć ekranu kineskopu. Kamerę telewizyjną można przystosować do odbioru promieniowania elektromagnetycznego w wybranym przedziale spektralnym przez dobór odpowiedniego detektora, odpowiedniego układu optycznego i filtrów. Stosuje się także kamery termowizyjne, standardowo mogące rozpoznawać temperatury od -20ºC do +900ºC, a ze specjalnymi filtrami do +2000ºC.o Technikę skanerową - zasadnicze źródło obrazów cyfrowych, zwłaszcza w systemach satelitarnych. Obrazy są pozyskiwane przez skanery wyposażone w detektory uczulone na odpowiednie zakresy widma elektromagnetycznego. Po przetworzeniu na postać cyfrową, obrazy są przesyłane drogą telekomunikacyjną z satelity do stacji odbiorczych na Ziemi. Ze względu na zakres rejestrowanego promieniowania skanery można podzielić na: termalne skanery liniowe (IRLS - Infra Red Line Scanner) - działające w podczerwieni, oraz wielospektralne (MSS - Multi Spectral Scanner) - umożliwiające zbieranie danych zarówno w widzialnej jak i termalnej części widma elektromagnetycznego.
  
  Teledetekcja w Polsce 
• Polskie zainteresowanie technikami zdalnej obserwacji Ziemi ma wieloletnią tradycję. Pierwsze prace z wykorzystaniem zdjęć satelitarnych rozpoczęły się już w 1972 r. (wystrzelenie na orbitę pierwszego satelity serii Landsat) Ich efekty zostały docenione przez czynniki rządowe w ówczesnej Polsce, czego najpełniejszym wyrazem było powołanie w 1975 r. w Instytucie Geodezji i Kartografii Ośrodka Przetwarzania Obrazów Lotniczych i Satelitarnych – OPOLIS. Do jego zadań należała wszechstronna analiza zakresu uzyskanych informacji oraz ich wykorzystanie w pracach badawczych i aplikacyjnych, a także wstępne przetwarzanie zdjęć satelitarnych i przekazywanie ich do dalszej analizy do różnych zainteresowanych ośrodków badawczych.
  
  Zdjęcia wykonywane przez kolejne satelity serii Landsat, o zwiększonej przestrzennej i spektralnej rozdzielczości, jak również zdjęcia pozyskiwane przez coraz to nowsze satelity, zarówno amerykańskie, zachodnioeuropejskie jak i radzieckie, wykorzystano do wielu prac badawczych i praktycznych w Polsce. Można tu wymienić między innymi analizę stanu zdrowotnego lasów na obszarach klęski ekologicznej w Sudetach, badanie zanieczyszczenia Wielkich Jezior Mazurskich i przybrzeżnej strefy Bałtyku, opracowanie szczegółowej mapy pokrycia terenu obejmującej swym zasięgiem obszar całego kraju, określenie zasięgu wpływu wielkich zakładów przemysłowych na środowisko, jak też wykorzystanie tych zdjęć do opracowania i aktualizacji map topograficznych
  
  Ośrodki analizy zdjęć satelitarnych, obok OPOLIS, Państwowego Instytutu Geologicznego oraz IMGW zaczęły pojawiać się w instytutach PAN, na wielu uniwersytetach, a także na Politechnice Warszawskiej i Akademii Górniczo-Hutniczej. Duże zainteresowanie wykazał Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) – obserwacje satelitarne znalazły tam praktyczne zastosowanie przede wszystkim w synoptyce i prognozach pogody oraz w badaniach morskich i badaniach z zakresu meteorologii, w tym między innymi w służbie hydrologiczno-meteorologicznej.
  
  Polscy specjaliści wiele projektów realizują w bliskiej współpracy z partnerami z zagranicy, m.in. z USA, Kanady, Europejskiej Agencji Kosmicznej, JRC (ośrodek UE w Isprze [Włochy]), Belgii, Francji, Węgier i Włoch. IMGW nawiązał współpracę z EUMETSAT (European Organisation for the Exploitation of Meteorological Satellites) i w styczniu 2000r. został członkiem tej organizacji.
  
  W ostatnich latach coraz większą rolę odgrywają firmy komercyjne. W 2004 r. w Polsce otwarto najnowocześniejsze, jedyne w Europie Środkowo-Wschodniej Satelitarne Centrum Operacji Regionalnych. SCOR jest dostawcą wielospektralnych, satelitarnych zobrazowań powierzchni Ziemi, charakteryzujących się wysoką rozdzielczością i jakością. Zobrazowania te stanowią podstawę do gromadzenia, przetwarzania i udostępniania danych przestrzennych oraz wyspecjalizowanych produktów geograficznych.
  
  GMES – GLOBAL MONITORING FOR ENVIRONMENT AND SECURITY (Globalny Monitoring dla Środowiska i Bezpieczeństwa)
  
  GMES to wspólna inicjatywa Unii Europejskiej i Europejskiej Agencji Kosmicznej realizowana w ramach Europejskiej Polityki Kosmicznej. Jej celem jest stworzenie możliwości wykorzystania technik zdalnej obserwacji Ziemi dla potrzeb ochrony środowiska i szeroko rozumianego sektora bezpieczeństwa. GMES dostarczy użytkownikom instytucjonalnym i indywidualnym wiarygodnych i precyzyjnych informacji o szeregu zastosowań, obejmujących w szczególności ochronę, monitoring i zarządzanie środowiskiem; bezpieczeństwo; gospodarkę przestrzenną; oraz zarządzanie kryzysowe.
  
  Program GMES angażuje unijne i narodowe komponenty do wspólnego systemu obserwacji Ziemi. Jego zadaniem jest utworzenie platformy zbierającej dane pochodzące z różnych źródeł - satelitarnych, powietrznych, morskich i naziemnych. Następnie – po przetworzeniu i interpretacji – dane te będą udostępniane w postaci innowacyjnych, optymalnych kosztowo, zrównoważonych i przyjaznych użytkownikom produktów i usług.
  
  
  Produkty i usługi programu GMES
  
  Zgodnie z decyzją Rady Europejskiej, pierwsze serwisy operacyjne GMES zostać uruchomione już od roku 2008. Wybrano trzy obszary jako tzw. „szybkie ścieżki” (fast tracks):
• Użytkowanie i pokrycie terenu (Land cover) - będzie oferować bezpłatne obrazy satelitarne w różnych skalach i z prawem do wielokrotnego użycia. Na ich podstawie mają powstać:
• Mapy użytkowania Ziemi na terytorium całej Europy w nawiązaniu do inwentaryzacji i monitorowania użytkowania terenu w krajach członkowskich (dla realizacji polityk i celów UE oraz potrzeb krajów członkowskich).
• Mapy pokrycia terenu w skali lokalnej (dla planowania rozwoju miast, budownictwa, modelowania przestrzennego hałasu, górnictwa, monitorowania obszarów, na których zachodzą szybkie zmiany, etc.).
• Zarządzanie kryzysowe (GMES – INSCRIT) - rozwinie mechanizmy pozwalające na szybki dostęp do aktualnej informacji o stanie i rozwoju sytuacji kryzysowej (zarówno w przypadku zagrożeń naturalnych, jak i przemysłowych) dla wszystkich służb państwowych i instytucji zaangażowanych w jej opanowywanie. System ten ma obejmować:
• Przygotowanie służb do odpowiedzi na kryzys (pre-crises)
• Reagowanie kryzysowe (crises response)
• Likwidację skutków kryzysu (post-crises)
• Monitorowanie morza i strefy przybrzeżnej - będzie dostarczać systematyczne informacje odnośnie stanu mórz i oceanów, oparte na danych z obserwacji i modelowania różnorakich zjawisk.. Pozwoli to na diagnozowanie stanów akwenu i prognozowanie jego przeobrażeń oraz reakcji na różne formy działania w tym środowisku. Informacje te będą wykorzystywane np. dla zapewnienia bezpieczeństwa na morzu, monitorowania i zwalczania skutków wycieków ropy, katastrof morskich etc., użytkowania surowców morskich, zarządzania strefą przybrzeżną czy ochrony środowiska naturalnego mórz i oceanów.

Techniki obserwacji Ziemi umożliwiają uzyskiwanie zwięzłych i powtarzających się informacji na temat każdego z obszarów geograficznych oraz wszystkich obiektów sztucznych i naturalnych, jakie się tam znajdują. Program GMES posiada dwa wymiary – obok informacji środowiskowych oferuje produkty przydatne dla szeroko rozumianego sektora bezpieczeństwa. Różnorodność systemów zdalnej obserwacji Ziemi pozwala dobrać najlepsze rozwiązania do potrzeb użytkownika.
Kluczowym użytkownikiem produktów i usług GMES stanie się przede wszystkim administracja centralna i samorządowa, a także w mniejszym stopniu sektor prywatny oraz jednostki naukowo-badawcze. Wachlarz dziedzin wykorzystujących usługi programu GMES jest bardzo szeroki i obejmuje między innymi:

• Monitorowanie stanu środowiska naturalnego oraz przeciwdziałanie i monitorning zagrożeń ekologicznych (zarówno w skali całego kraju, jak i poszczególnych regionów);
• Zarządzanie danymi oraz rozwój i aktualizacja systemów informacji przestrzennej dla administracji centralnej i lokalnej; Systemy zarządzania ryzykiem;  Systemy informacji dla zarządzania kryzysowego i w misjach humanitarnych (dla potrzeb policji, straży pożarnej, ratownictwa itp.);
• Monitoring morza i strefy przybrzeżnej (transport i gospodarka morska, rybołówstwo itp.);
• Rolnictwo (np. kontrola systemu IACS);
• Badania atmosfery;
• Wspieranie rozwoju regionalnego.

Usługi i produkty programu GMES staną się istotnym narzędziem wykorzystywanym przez administracje szczebla regionalnego i lokalnego państw UE.

W budżecie Unii Europejskiej na lata 2007 - 13 na realizację projektu GMES przewiduje się fundusze w wysokości 1,2 mld euro, czyli 85% środków przeznaczonych na europejską politykę kosmiczną w 7 Programie Ramowym. Z polskiej perspektywy kluczowym wyzwaniem staje się zarówno efektywne wykorzystanie tych środków finansowych, jak i wykorzystanie szerokiego wachlarza produktów i usług z zakresu informacji przestrzennej i środowiskowej oferowanych dzięki realizacji programu GMES.

GEOSS - Global Earth Observation System of Systems (Globalny System Systemów Obserwacji Ziemi)

Globalny System Systemów Obserwacji Ziemi będzie oparty na istniejących i przyszłych narodowych, regionalnych i międzynarodowych systemach obserwacji Ziemi. Konieczność budowy takiego systemu wynikła z faktu prowadzenia wielu równoległych projektów związanych z monitorowaniem środowiska przez niezależne organizacje na poziomie globalnym, regionalnym i krajowym, w ramach których powielano te same obserwacje. GEOSS dostarczy merytorycznego i organizacyjnego ramowego programu budowy zintegrowanego globalnego systemu obserwacji Ziemi Idea GEOSS nie polega na stworzeniu jednego, monolitycznego, centralnie sterowanego systemu, lecz na poprawieniu dostępu do danych przez koordynowanie już prowadzonych działań (np. poprzez ograniczenie powielania takich samych obserwacji, wskazywanie nieciągłości lub braku obserwacji oraz przez inicjowanie nowych obserwacji). Ma on zintegrować dane satelitarne, obserwacje naziemne i zdjęcia lotnicze – w sumie ponad 100 000 źródeł danych. Po roku 2009 mają do niego dołączyć europejskie satelity Pleiades, budowane kosztem 500 milionów euro. Dzięki systemowi ciągłej obserwacji Ziemi GEOSS można będzie szybciej zyskać o wiele więcej cennych informacji przy kilkakrotnie mniejszych kosztach. Umożliwi on między innymi:
• zapobieganie skutkom kataklizmów
• usprawnienie monitorowania zmian klimatu, a także dokładniejsze prognozowanie pogody
• przewidywanie wpływu środowiska na zdrowie człowieka
• walkę z chorobami takimi jak malaria czy cholera poprzez stworzenie mapy siedlisk bakterii, np. przecinkowca cholery, i ostrzeganie społeczności zagrożonych epidemią
• ochronę i zarządzanie zasobami wody oraz energii
• monitoring i ochronę ekosystemów
• zachowywanie bioróżnorodności
• wspomaganie rolnictwa i zapobieganie pustynnieniu

Inicjatywa skoordynowania systemów obserwacji Ziemi pojawiła się na Światowym Szczycie Zrównoważonego Rozwoju w Johannesburgu w 2002r. Na pierwszym Szczycie Obserwacji Ziemi w Waszyngtonie w lipcu 2003 r. przyjęto Deklarację powołującą tymczasową Grupę ds. Obserwacji Ziemi (GEO), której zadaniem było opracowanie założeń i planu wdrożenia GEOSS. Na III Szczycie Obserwacji Ziemi w Brukseli (16 lutego 2005) 61 państw przyjęło 10-letni plan wdrożenia w życie GEOSS oraz oficjalnie powołało międzyrządową Grupę ds. Obserwacji Ziemi (GEO), odpowiedzialną za realizację tego Planu. Do (GEO) należy już 65 krajów – między innymi Ukraina, Czechy, Słowacja i 15 państw afrykańskich. Polska jak dotychczas nie jest członkiem GEO.

EUMETSAT

EUMETSAT to międzyrządowa organizacja międzynarodowa, utworzona w 1983 r. Jej członkami jest 19 państw: Austria, Belgia, Holandia, Dania, Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Włochy, Irlandia, Luksemburg,Norwegia, Szwecja, Portugalia, Hiszpania, Słowacja, Szwajcaria, Wielka Brytania i Turcja. 11 krajów podpisało z EUMETSATEM porozumienia o współpracy: Islandia, Czechy, Polska, Węgry, Litwa, Łotwa, Chorwacja, Bułgaria, Słowenia i Rumunia.
Satelity służące obserwacjom meteorologicznym dla potrzeb europejskich zostały zbudowane przez Europejską Agencję Kosmiczną, która następnie przekazała ich własność i zadanie regularnej obsługi EUMETSATOWI, powołanemu specjalnie w tym celu. Z czasem EUMETSAT przejął nie tylko obowiązki związane z obróbką satelitarnych danych meteorologicznych, ale również sterowanie samym systemem. Obecnie odpowiada on za utrzymywanie i wykorzystywanie europejskich satelitów meteorologicznych, ich konstrukcję i wynoszenie na orbitę, dostarczanie uzyskanych danych satelitarnych użytkownikom końcowym oraz monitorowanie zmian klimatycznych na świecie.

Schemat światowego systemu satelitów meteorologicznych
(Źródło: Eumetsat)

Sektor bezpieczeństwa

"Sama technologia nie gwarantuje bezpieczeństwa, ale bezpieczeństwo bez wsparcia technologii jest niemożliwe" - ta zasada, choć być może nie tak jasno sformułowana, jest w praktyce stosowana od dawna. Historia wielu państw wskazuje, iż sektor bezpieczeństwa to naturalny użytkownik systemów satelitarnych, w wielu przypadkach wiodący i określający kierunki ich rozwoju. Częste są sytuacje, gdy nowoczesne rozwiązania technologiczne, niejednokrotnie stworzone i rozwijane na potrzeby sektora wojskowego, "przechodzą" następnie do sfery cywilnej. Przykładem może być chociażby rozwój technik obserwacji Ziemi, ściśle związany z rozwojem lotnictwa i z historią wojskowości, czy nawigacji satelitarnej - stosowany coraz powszechniej przez użytkowników cywilnych system GPS powstał i nadal funkcjonuje na potrzeby amerykańskiej armii. Widać więc, że programy badawczo-rozwojowe dla potrze b sektora bezpieczeństwa mogą także służyć jako lokomotywa rozwoju zaawansowanych technologii i ich transferu do rzeczywistości gospodarczej.

We współczesnej konfiguracji międzynarodowej, w dobie wzrostu niekonwencjonalnych zagrożeń takich jak terroryzm, zorganizowana przestępczość czy proliferacja broni masowego rażenia każde państwo chcące zapewnić sobie bezpieczeństwo musi być świadome wydarzeń w swoim bliższym i dalszym otoczeniu i zdolne do efektywnego działania. Dziś nie jest już to możliwe bez szerokiego wykorzystania technik satelitarnych, poczynając od obserwacji satelitarnej, monitorowania granic i wydarzeń międzynarodowych, wczesnego ostrzegania o nietypowych zjawiskach, a kończąc na technikach operacyjnych wspomagających realizację misji zagranicznych, usprawniających dowodzenie, ułatwiających zbierania i analizę danych i w ostatecznym rachunku zwiększających szanse powodzenia misji i ograniczenia liczby potencjalnych ofiar.

Technik i satelitarne zaczynają także znajdować coraz szersze zastosowanie w ratownictwie, ochronie ludności i zarządzaniu kryzysowym. Rozwiązania tego rodzaju oferują ogromny potencjał przy przygotowaniu map zagrożonych obszarów i przy ocenie zniszczeń wyrządzonych przez katastrofy. Informacja dostarczana i łączność realizowana przy wykorzystaniu technologii kosmicznych będą niezakłócone, regularnie aktualizowane, uzupełniane o prognozy meteorologiczne, itd. Coraz łatwiej dostępne będzie także wsparcie operacyjne, choćby monitorowanie położenia i koordynowanie działań pojazdów różnych służb czy bezpośrednia transmisja obrazu i dźwięku między jednostkami w terenie a centrum koordynacyjnym, pozwalająca m.in. na efektywniejsze wykorzystanie wiedzy ekspertów oddalonych o setki kilometrów od miejsca zdarzenia.

» Badania nad bezpieczeństwem w Unii Europejskiej

» Działania przygotowawcze

» Bezpieczeństwo w 7 Programie Ramowym UE

» Przykładowe możliwości zastosowania technik satelitarnych w sektorze bezpieczeństwa w Polsce

 Badania nad bezpieczeństwem w Unii Europejskiej

Jednym z podstawowych zadań każdego państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa swoich obywateli. Taki sam cel stawia przed sobą również Unia Europejska. 12 grudnia 2003 r. na sesji w Salonikach Rada Europejska przyjęła Europejską Strategię Bezpieczeństwa: "Bezpieczna Europa w lepszym świecie". Dokument ten przewiduje konieczność opracowania rozległej strateg ii bezpieczeństwa obejmującej zarówno środki bezpieczeństwa cywilnego, jak i związane z obroną. Unia Europejska uznała również, że badania w zakresie bezpieczeństwa stanowią ważną część składową w kwestii wspierania wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, jak również osiągnięcia wysokiego poziomu bezpieczeństwa w europejskiej przestrzeni sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa, którego podstawą jest Program Haski. Przyczynią się one również do rozwoju technologii i zdolności wspierających inne polityki UE w dziedzinach takich jak transport, ochrona ludności, energia i środowisko. Zwrócono także uwagę na rolę, jaką badania te mogą odegrać ogólnym postępie technologicznym i zwiększaniu konkurencyjności europejskiego przemysłu.

Działania przygotowawcze

Już w październiku 2003r. Komisja Europejska powołała "Grupę Osobistości", skupiającą członków Parlamentu Europejskiego, wysokiej rangi przedstawicieli przemysłu, instytucji badawczych i organizacji międzynarodowych pod przewodnictwem 2 komisarzy UE. Zadaniem Grupy było opracowanie zasad i priorytetów Europejskiego Programu Badań nad Bezpieczeństwem (ESRP - European Security Research Programme). W marcu 2004r. Grupa przedstawiła swój raport. Stwierdzono w nim między innymi, że istniejące działania badawcze związane z kwestiami bezpieczeństwa w Europie ponoszą straty z powodu fragmentaryczności wysiłków, braku krytycznej masy w odniesieniu do ich rozmiaru i zakresu oraz braku powiązań i interoperacyjności. Europa musi polepszyć spójność swych wysiłków poprzez rozwój skutecznych uregulowań instytucjonalnych oraz poprzez nakłanianie różnych krajowych i międzynarodowych podmiotów do współpracy i koordynacji w celu uniknięcia powielania podobnych akcji. Badania nad be zpieczeństwem na poziomie Wspólnoty powinny skoncentrować się na działaniach, które w porównaniu z działaniami krajowymi osiągną wyraźną wartość dodaną i w konsekwencji wzmocnią konkurencyjność europejskiego przemysłu w tej dziedzinie. Zalecano nakłady finansowe w wysokości co najmniej 1 miliarda euro rocznie, z możliwością stopniowego ich zwiększania. Raport Grupy stał się podstawą przyjętego we wrześniu 2004r. komunikatu Komisji "Security Research: The next Steps". Równocześnie Komisja Europejska uruchomiła dwuletni program PASR (Preparatory Action on Security Research). UE przeznaczył a na ten cel 65 mln euro; w sumie środki finansowe - łącznie z wkładem podmiotów uczestniczących w projektach - wyniosły ok. 300 mln euro. Wyróżniono 5 obszarów: informacja i ocena sytuacji, ochrona systemów sieciowych, ochrona przed terroryzmem, zarządzanie kryzysowe, interoperacyjność i kontrola systemów łączności. Należy podkreślić bardzo duże zainteresowanie tym programem - w ciągu niespełna 3 miesięcy trwania konkursu wpłynęło 175 propozycji projektów. W kwietniu 2005r. Komisja powołała Radę Doradczą ds. Badań nad Bezpieczeństwem, tzw. ESRAB (European Security Research Advisory Board). W jej skład weszli przedstawiciele państwowych i prywatnych użytkowników, sektora przemysłowego i naukowo-badawczego oraz Europejskiej Agencji Obrony. Zadaniem Rady jest przedstawianie zaleceń odnośnie:

• Strategicznych celów i priorytetów przyszłych badań nad bezpieczeństwem;
• Zdolności technologicznych i strategii wspierania konkurencyjności europejskiego przemysłu;
• Kwestie związane z wymianą informacji poufnych i ochroną własności intelektualnej;
• Optymalizacji wykorzystania środków finansowych i publicznej infrastruktury badawczej

Bezpieczeństwo w 7 Programie Ramowym UE

Unia Europejska wciąż dąży do realizacji Strategii Lizbońskiej, a jednym z istotnych instrumentów służących temu celowi są Programy Ramowe. Przyjęto założenie, że aby stać się "najbardziej konkurencyjną i dynamiczną gospodarką opartą na wiedzy" Europa musi zwiększyć swoje wysiłki badawcze do 3 % PKB UE oraz wykorzystywać swoje możliwości w tej dziedzinie, przekształcając wyniki badań w nowe produkty, procesy i usługi. Dlatego też znacznie zwiększono nakłady finansowe na Siódmy Program Ramowy Wspólnoty Europejskiej Badań, Rozwoju Technologicznego i Demonstracji. W latach 2007 - 2013 przewidziano na ten cel ponad 72 miliardy euro. 7 Program Ramowy składa z czterech programów szczegółowych, odpowiadających czterem głównym celom polityki UE w dziedzinie badań: współpraca, pomysły, ludzie i możliwości. W obszarze "Współpraca" (na któ ry przeznaczono ok. 44 mld euro) wyodrębniono 9 tematów, w tym "Bezpieczeństwo i przestrzeń kosmiczną", alokując na ten cel kwotę 4 mld euro. Takie sformułowanie założeń 7 PR najlepiej świadczy o bliskich powiązaniach technik satelitarnych i badań kosmicznych z ich zastosowaniami w dziedzinie bezpieczeństwa. W propozycji Programu podkreśla się, że finansowane badania mają dotyczyć wyłącznie bezpieczeństwa cywilnego, jednakże ze względu na możliwość "podwójnego stosowania" niektórych rozwiązań planowana jest koordynacja podejmowanych działań z Europejską Agencją Obrony.

Zgodnie z propozycją Komisji z czerwca bieżącego roku badania nad bezpieczeństwem mają się koncentrować na następujących obszarach:

• Ochrona przed terroryzmem i przestępczością : dostarczanie rozwiązań technologicznych dla ochrony cywilnej, w tym zapewnienia bezpieczeństwa biologicznego, oraz ochronę przed skutkami ataków terrorystycznych i przestępczości;
• Bezpieczeństwo infrastruktur i obiektów użyteczności publicznej : analiza i zabezpieczanie istniejącej i przyszłej publicznej oraz prywatnej infrastruktury o decydującym znaczeniu/powiązanej siecią (np. transport, energia, ICT), systemów i usług (łącznie z usługami finansowymi i administracyjnymi);
• Bezpieczeństwo granic : skupianie się na technologiach i zdolnościach mających na celu wzmocnienie skuteczności i sprawności wszystkich systemów, wyposażenia, narzędzi, procesów i metod szybkiej identyfikacji koniecznych do poprawy bezpieczeństwa europejskich granic lądowych i morskich, łącznie z kwestiami kontroli i obserwacji granic;
• Przywracanie bezpieczeństwa w stanie kryzysu : skupianie się na technologiach zapewniających przegląd i wsparcie różnych operacji zarządzania w sytuacjach kryzysowych (takich jak ochrona ludności, pomoc humanitarna, katastrofy naturalne i zadania ratownicze, wspieranie wsp& oacute;lnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa) oraz na kwestiach takich jak koordynacja i komunikacja między organizacjami, rozproszona architektura i czynnik ludzki.

Powyższe cztery dziedziny zostaną wsparte przez następujące tematy o bardziej przekrojowym charakterze:

• Integracja i interoperacyjność systemów bezpieczeństwa : koncentrowanie się na technologiach mających na celu wzmocnienie interoperacyjności systemów, wyposażenia, usług i procesów, łącznie z infrastrukturami informacyjnymi służącymi egzekwowaniu prawa, jak również na niezawodności, aspektach organizacyjnych, ochronie poufności i integralności informacji oraz możliwości śledzenia wszystkich transakcji i procesów przetwarzania.
• Bezpieczeństwo i społeczeństwo : badania ukierunkowane na zadania, które skupią się na analizach społeczno-ekonomicznych, tworzeniem scenariuszy i działaniach związanych z przestępczością, poczuciem bezpieczeństwa obywateli, etyką, ochroną prywatności i społecznym prognozowaniem. Badania dotyczyć będą również technologii, które w lepszy sposób chronią prywatność i wolności, jak również podatności i nowych zagrożeń oraz zarządzania i oceny wpływu możliwych skutków.
• Koordynacja i kształtowanie badań nad bezpieczeństwem : koordynowanie europejskich i międzynarodowych wysiłków badawczych w zakresie bezpieczeństwa oraz rozwój synergii pomiędzy badaniami nad bezpieczeństwem i obroną, poprawa warunków prawnych i zachęcanie do optymalnego wykorzystywania istniejących infrastruktur.

Przedstawione powyżej działania uzupełnią i zintegrują badania ukierunkowane na technologie i systemy odnoszące się do kwestii bezpieczeństwa, które są przeprowadzane w innych obszarach tematycznych. Są one sformułowane w sposób elastyczny, tak aby mogły dostosować się do jeszcze nieznanych przyszłych zagrożeń bezpieczeństwa i z wiązanych z nimi potrzeb politycznych, które mogą się pojawić, jak również aby sprzyjały owocnej wymianie i przejęciu istniejących technologii przez sektor bezpieczeństwa cywilnego.

Przykładowe możliwości zastosowania technik satelitarnych w sektorze bezpieczeństwa w Polsce

• Udrożnienie dostępu do danych satelitarnych w sytuacjach wielkoobszarowych katastrof (powodzie, pożary lasów, awarie wielkich zakładów chemicznych) i udziału w zagranicznych misjach humanitarnych. Celem jest umożliwienie jak najszybszego dostępu do uzyskanych i przetworzonych danych satelitarnych służbom ratowniczym i sztabom reagowania kryzysowego.
• Stworzenie systemu wymiany informacji o położeniu (pochodzącej z systemów nawigacji satelitarnej) pozwalającego na zwiększenie efektywności współpracy różnych służb w sytuacjach kryzysowych. Celem jest uzyskanie zagregowanej inf ormacji o położeniu wszelkich jednostek uczestniczących w działaniach ratowniczych (lub zabezpieczających) dla potrzeb sztabu dowodzącego akcją, a następnie także udostępnianie jednostkom w terenie informacji o innych siłach obecnych w ich otoczeniu.
• Wykorzystanie zdjęć satelitarnych dla monitorowania granic, co powinno pozwolić na rozpoznawanie i likwidację szlaków przemytniczych.
• Monitorowanie istotnych instalacji i obszarów (np. rurociągi, sieci energetyczne).
• Nadzorowanie ruchu statków i innych obiektów na obszarach przybrzeżnych.
• Wykorzystywanie łączności satelitarnej dla umożliwienia zdalnych konsultacji medycznych z ekspertami i specjalistycznej diagnozy. Celem jest stworzenie tych możliwości dla polskiego szpitala polowego w sytuacji nietypowych zagrożeń w kraju (podejrzenie ataku bioterrorystycznego) i w zagranicznych misjach humanitarnych, a także dla szpitali towarzyszących polskim wojskom w operacjach po za granicami (służących zarówno personelowi misji, jak i ludności cywilnej).
• Monitorowanie transportu materiałów niebezpiecznych na terytorium Polski przy wykorzystaniu nawigacji satelitarnej.

Dokumenty

Umowa o wspolpracy Polska - EUMETSAT

GMES EC Action Plan 2001-2003

Commission Communication - GMES Action Plan 2004 - 2008

Commission Communication - GMES From Concept to Reality

GEOSS - Framework for a 10 - Year Implementation Plan

GEOSS 10-Year Implementation Plan (GEO 1000)

Raporty I fazy projektu Foresight

Kierunki rozwoju system�w satelitarnych Satelitarna obserwacja Ziemi - raport

Europa w kosmosie

Państwa europejskie zaczęły wykazywać aktywne zainteresowanie badaniami i wykorzystywaniem przestrzeni kosmicznej już od końca lat pięćdziesiątych. W następnej dekadzie niektóre z nich, głównie Wielka Brytania, Francja i Włochy, podjęły wysiłek organizowania narodowych programów badawczych, często we współpracy z USA. Jednakże szybko zdano sobie sprawę z faktu, że indywidualne możliwości państw europejskich nie są wystarczające, by zapewnić realizację ich aspiracji, i że niezbędna jest koordynacja podejmowanych działań. Świadomość ta zaowocowała utworzeniem dwóch organizacji - ELDO i ESRO, a latach 70. ich połączeniem i powstaniem Europejskiej Agencji Kosmicznej. Przez ostatnie 3 dekady działalność ESA stała się synonimem europejskiej aktywności w przestrzeni kosmicznej, a sama Agencja drugim, po USA, aktorem dz iałalności kosmicznej na świecie.

Działalność kosmiczna pozostawała w wyłącznej gestii Agencji i poza sferą zainteresowania Unii Europejskiej aż do końca lat 90., kiedy to rosnące znaczenie gospodarcze i polityczne sektora kosmicznego wpłynęło na zmianę stanowiska UE. Od tamtej pory Unia coraz aktywniej uczestniczy w wykorzystywaniu przestrzeni kosmicznej i - w bliskiej współpracy z ESA - kształtuje swoją własną politykę w tej dziedzinie.

Polityka kosmiczna Europy »

Europejska Agencja Kosmiczna »

Polska a ESA »

Polityka kosmiczna

Europejską politykę kosmiczną można zdefiniować jako działania, których celem jest wspieranie rozwoju potencjału kosmicznego Unii Europejskiej i jego wykorzystania dla realizacji jej celów, obejmujące obecnie w szczególności rozwój systemów nawigacji satelitarnej Galileo i globalnego monitoringu dla potrzeb środowiska i bezpieczeństwa GMES (Global Monitoring for Environment and Security). Proces kształtowania tej polityki w ramach Unii Europejskiej rozpoczął się pod koniec lat 90., w konsekwencji rosnącej świadomości gwałtownego wzrostu gospodarczego i politycznego znaczenia sektora kosmicznego.
» Europejska polityka kosmiczna
» Rys historyczny
» Wczesne inicjatywy EU
» Zielona księga » Biała Księga » Europejski Program Kosmiczny
» Projekt Konstytucji UE
» Proces kształtowania Europejskiej Polityki Kosmicznej
» Europejska Międzyparlamentarna Konferencja Do Spraw Przestrzeni Kosmicznej (EISC)

Europejska polityka kosmiczna

Europejska polityka kosmiczna to wizja działań, których celem jest rozwój potencjału kosmicznego Europy i jego wykorzystanie dla realizacji celów Unii Europejskiej, obejmujących w szczególności rozwój systemów nawigacji satelitarnej Galileo i globalnego monitoringu dla potrzeb środowiska i bezpieczeństwa GMES (Global Monitoring for Environm ent and Security). Proces kształtowania tej polityki w ramach Unii Europejskiej rozpoczął się pod koniec lat 90., w konsekwencji rosnącej świadomości gwałtownego wzrostu gospodarczego i politycznego znaczenia sektora kosmicznego.

Tytułem uściślenia warto dodać, iż współpraca w zakresie badania i wykorzystania przestrzeni kosmicznej rozwijała się w Europie od lat 60-tych, przede wszystkim na forum Europejskiej Agencji Kosmicznej, jednakże tematyka ta pozostawała przez długie lata poza bezpośrednim obszarem zainteresowań politycznych Unii.

W 1998 r. stale wzrastające nakłady na działalność kosmiczną w skali świata przekroczyły 70 mld dolarów. Technologie satelitarne i kosmiczne zaczęły odgrywać coraz większą rolę w życiu codziennym, stając się bardzo istotnym elementem w budowie gospodarki opartej na wiedzy i rozwoju społeczeństwa informacyjnego. W Europie kwestia swobodnego i niezależnego dostępu do danych z obserwacji satelitarnych okaz ała się mieć także znaczenie polityczne.

Wzrastająca świadomość możliwości, które oferuje sektor kosmiczny, zarówno jako czynnik sprzyjający wzrostowi innowacyjności i postępowi ekonomicznemu, jak i instrument ułatwiający realizację polityki Unii Europejskiej w wielu dziedzinach (np. telekomunikacja, transport, ochrona środowiska, bezpieczeństwo) doprowadziła do przyjęcia przez Komisję, Radę i Parlament Europejski w latach 1999 - 2001 kilku ważnych dokumentów. Jednocześnie toczyły się wspólne prace Unii i Europejskiej Agencji Kosmicznej. Skoncentrowały się one, obok koordynacji działań i uruchomiania programów nawigacji satelitarnej Galileo i globalnego monitoringu dla potrzeb środowiska i bezpieczeństwa GMES, na wypracowaniu długofalowej wizji politycznej - Europejskiej Polityki Kosmicznej. Na początku 2003 roku Komisja Europejska opublikowała Zieloną Księgę, a następnie, po ogólnoeuropejskiej debacie, w październiku 20 03 roku Białą Księgę stanowiącą propozycję planu działań w zakresie wykorzystania przestrzeni kosmicznej w nadchodzących latach.

Równocześnie kompetencje kosmiczne Unii zapisano w treści Konstytucji UE; zawarto porozumienie regulujące zasady współpracy pomiędzy UE i ESA; zapoczątkowano prace w zakresie wykorzystania kosmosu dla potrzeb bezpieczeństwa i obrony; a zagadnienia wykorzystania przestrzeni kosmicznej uzyskały wysoką rangę w kontaktach Komisji z państwami takimi jak USA, Rosja czy Chiny.

 
RYS HISTORYCZNY

Wczesne inicjatywy EUJednym z pierwszych oficjalnych dokumentów Unii Europejskiej odnoszących się do kwestii polityki kosmicznej był komunikat Komisji z września 2000 r. "Europe and Space: Turning to a New Chapter", zapowiadający stworzenie spójnej europejskiej polityki odnośn ie przestrzeni kosmicznej oraz przewidujący aktywny udział organów UE w tym procesie. Konsultacje i współpraca pomiędzy Unią Europejską a Europejską Agencją Kosmiczną zaowocowały przyjęciem przez Radę UE rezolucji "On a European Strategy for Space" w listopadzie 2000 r. Dokument ten podkreśla kluczową rolę sektora kosmicznego jako jednego z czynników warunkujących realizację podstawowego strategicznego celu Unii Europejskiej - budowy nowoczesnej, dynamicznej i konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy, zgodnie z ustaleniami szczytu w Lizbonie w marcu 2000 r. Wskazuje także na znaczenie zapewnienia Europie niezależnego dostępu do przestrzeni kosmicznej dla jej pozycji politycznej na arenie międzynarodowej. Rezolucja ustala dwa główne kierunki działania Unii: rozwój europejskiego systemu nawigacji satelitarnej Galileo oraz prace nad stworzeniem niezależnego europejskiego potencjału w zakresie monitoringu Ziemi (GMES).

Galileo ma stanowić alternatywę dla amerykańskiego systemu GPS, jednakże w przeciwieństwie do niego jest z założenia systemem cywilnym i międzynarodowym. Ma to zapewnić nie tylko większą gwarancję ciągłości pracy, lecz również jakości i dokładności przekazywanych danych. Te przewidywane zalety systemu Galileo mają znaczenie zarówno polityczne - zapewniają rządom państw europejskich kontrolę nad systemem oraz stały dostęp do wiarygodnych informacji, jak i ekonomiczne - ułatwiają przedsiębiorcom europejskim wejście na wciąż poszerzający się rynek usług opartych na nawigacji satelitarnej.

Stworzenie systemu GMES (Global Monitoring for Environment and Security) ma uniezależnić Europę od danych z obserwacji satelitarnych uzyskiwanych z USA i dostarczyć narzędzia do realizacji i nadzorowania polityk Unii dotyczących między innymi szeroko pojętej ochrony środowiska, zrównoważonego rozwoju i bezpieczeństwa. GMES jest zatem słusznie postrzegany jako j eden z instrumentów z obszaru tak pierwszego, jak i drugiego filaru UE.

Na mocy rezolucji z listopada 2000 r. Unia Europejska i Europejska Agencja Kosmiczna powołały Wspólną Grupę Zadaniową (Joint Task Force), która kontynuowała prace nad wcielaniem w życie zaleceń zawartych w "European Strategy for Space".

W grudniu 2001 r. Komisja Europejska przyjęła kolejny ważny dokument zatytułowany "Towards a European Space Policy", w którym podkreśliła konieczność włączenia sektora kosmicznego w ramy szerszej, ogólnoeuropejskiej strategii politycznej i gospodarczej. Przypomniano, że technologie satelitarne i kosmiczne są bardzo istotnym, a nieraz wręcz niezbędnym elementem dla realizacji takich długofalowych celów UE, jak budowa konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy, tworzenie społeczeństwa informacyjnego czy zapewnienie zrównoważonego rozwoju. Warunkują one także - w mniejszym lub więk szym stopniu - efektywną implementację założeń wielu polityk sektorowych UE, m. in. w dziedzinie transportu, telekomunikacji, ochrony środowiska, rolnictwa, migracji itd. Systemy kosmiczne umożliwiając szybką wymianę informacji; wczesne wykrywanie zagrożeń, monitorowanie i kontrolę; są doskonałym instrumentem dla rozwoju wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (szczególnie dla prowadzenia tzw. misji petersberskich, czyli zadań które obejmują militarne i niemilitarne reagowanie w sytuacjach kryzysowych - m.in. zapobieganie konfliktom, misje humanitarne i pokojowe, zarządzanie kryzysami). Unia uznała więc, że ze względu na swój interdyscyplinarny charakter i szeroki wachlarz potencjalnych zastosowań, działalność kosmiczna powinna stać się przedmiotem odrębnej polityki.


Zielona księga Jednym z pierwszych kroków na drodze do ustanowienia Europejskiej Polityki Kosmicznej było przygotowanie przez Komisję Europejską we współpracy z ESA Zielonej Księgi Europejskiej Polityki Kosmicznej, opublikowanej w styczniu 2003 r. Dokument ten zawiera przegląd najistotniejszych zagadnień dotyczących europejskiej aktywności kosmicznej na tle świata, wykorzystywania technik satelitarnych w Unii Europejskiej oraz organizacji działalności kosmicznej w UE. Zielona Księga podkreśla konieczność bliższej współpracy i większego zaangażowania państw członkowskich w realizację wcześniej przyjętych założeń, zwłaszcza w obliczu niekorzystnych zmian w sytuacji gospodarczej i odczuwalnego kryzysu na rynku kosmicznym. Połączenie sił i koordynacja działań to najlepsza odpowiedź na wyzwania, jakie stoją obecnie przed Europą - wyzwania nie tylko ekonomiczne, ale również naukowo-badawcze i techniczne, wiążące się z zapewnieniem technologicznej i przemysłowej bazy dla programu kosmicznego. Zastosowanie technik kosmicznyc h wpisuje się w trzy priorytetowe kierunki działań UE: wykształcenie w Europie do 2010 r. najbardziej konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy, wzmocnienia pozycji Unii w odniesieniu do problemów zrównoważonego rozwoju, rozwój Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa oraz Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony. Zielona Księga, prezentując kompleksowy obraz sytuacji oraz stawiając szereg pytań o najefektywniejsze mechanizmy i sposoby skutecznego wykorzystania przestrzeni kosmicznej przez Europę i Unię Europejską, również w perspektywie jej bliskiego rozszerzenia, miała na celu zainicjowanie procesu szerokich konsultacji w tej dziedzinie. Wzięły w nich udział organy UE, ESA, poszczególne państwa (w tym Polska), a także instytucje naukowe i indywidualni eksperci. Uzyskane w ten sposób opinie posłużyły przygotowaniu Białej Księgi.

Biała Księga 11 listopada 2003 roku Komisja Europejska opublikowała przygotowany we współpracy z Europejską Agencją Kosmiczną dokument "Biała Księga. Przestrzeń kosmiczna: nowa europejska granica dla poszerzonej Unii", systematyzujący i strukturalizujący założenia, cele i kierunki przyszłej europejskiej polityki kosmicznej oraz zawierający plan działań niezbędnych dla jej wprowadzenia..

W dokumencie tym przypomniano, że technologie kosmiczne mają ogromny potencjał ekonomiczny i społeczny. Mogą odegrać kluczową rolę w osiągnięciu przez UE jej najważniejszych celów: szybszego wzrostu gospodarczego, stworzenia nowych miejsc pracy, zwiększenia konkurencyjności przemysłu, zapewnienia zrównoważonego rozwoju, spójności po rozszerzeniu, bezpieczeństwa i obrony.

Dlatego też Komisja zaleca:I. Zwiększenie wysiłków zmierzających do rozwoju infrastruktury kosmicznej i aplikacji, które umożliwią lepsze zaspokojenie potrzeb obywateli i realizację politycznych celów Unii poprzez:

1. Rozwijanie europejskich zasobów w dziedzinach nawigacji satelitarnej i pomiarów czasu,
2. Globalne monitorowanie środowiska i bezpieczeństwa,
3. Zmniejszanie "luki informatycznej",
4. Wykorzystanie technik kosmicznych we Wspólnej Polityce Zagranicznej i Bezpieczeństwa oraz w Europejskiej Polityce Bezpieczeństwa i Obrony,
5. Rozwój międzynarodowego partnerstwa;

II. Konsolidację i wzmocnienie istniejącej bazy naukowej i technologicznej:

1. Zapewnienie niezależności strategicznej i wykorzystania wspólnych zasobów dla wspólnych celów,
2. Zagwarantowanie niezależnego dostępu do przestrzeni kosmicznej,
3. Rozwijanie nowych technologii w celu zaspokojenia przyszłych potrzeb,
4. Upowszechnianie wykorzystywania przestrzeni kosmicznej,
5. Zachęcanie do podejmowania karier naukowych oraz inżynierskich,
6. Wzmacnianie Europejskiej doskonałości w zakresie nauk o przestrzeni kosmicznej,
7. Tworzenie właściwego środowiska prawnego dla innowacyjności i konkurencyjności;

III. Zmiany instytucjonalne i organizacyjne poszerzające odpowiedzialność UE za kierowanie, finansowanie i koordynowanie działań podejmowanych w ramach polityki kosmicznej:

1. Ustalenie nowego podejścia do zarządzania działalnością kosmiczną,
2. Dopasowanie celów i zadań do posiadanych środków.

Działania te mają być realizowane w ramach wieloletniego europejskiego programu kosmicznego, który będzie określał priorytety i cele, podział zadań i zakres odpowiedzialności poszczególnych zaangażowanych podmiotów oraz roczny budżet. Program ten obejmowałby wszystkie dziedziny: badania i rozwój, usługi, technologie, rozwój infrastruktury. Miałby być nowelizowany co 5 lat.

Pierwszy etap implementacji zaleceń "Białej Księgi" to okres 2004 - 2007; w tym czasie mają zostać zrealizowane założenia podpisanego w 2003 roku Porozumienia Ramowego pomiędzy Unią Europejską a Europejską Agencją Kosmiczną. Drugi etap miał rozpocząć się w 2007 roku, po wejściu w życie Traktatu Ustanawiającego Konstytucję dla Europy, który wprowadza politykę kosmiczną jako tzw. "kompetencję dzieloną" Unii i państw członkowskich (tytuł III art. 13).


Europejski Program Kosmiczny Opracowywany obecnie Europejski Program Kosmiczny to zintegrowany plan, określający rodzaj działań, podział ról i odpowiedzialności pomiędzy poszczególnych uczestników, źródła finansowania ora z podstawowe zasady jego realizacji.

Najwyższym organem czuwającym nad przebiegiem tego procesu jest Rada ds. Przestrzeni Kosmicznej (Space Council) stanowiąca, zgodnie z porozumieniem zawartym pomiędzy UE i ESA, połączenie Rady UE ds. Konkurencyjności i Rady Ministrów Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA). Pomiędzy spotkaniami Space Council reprezentanci państw spotykają się na posiedzeniach specjalnie dla tego procesu powołanej High Level Space Policy Group.

Podstawowym celem Programu jest:

• szersze wykorzystanie możliwości oferowanych przez techniki satelitarne w europejskiej gospodarce (w szczególności poprzez tworzenie infrastruktury kosmicznej) oraz w samej działalności Unii (w programach realizowanych przez Komisję)
• zapewnienie Europie niezależności w działalności kosmicznej w obszarach posiadających znaczenie strategiczne (takich jak zdolność samodzielnego wynoszenia satelitów na orbitę czy możliwość prowadzenia obserwacji satelitarnej)
• rozwój technologii kosmicznych, w szczególności w zakresie zastosowań technik satelitarnych, dostępu do przestrzeni kosmicznej, badań przestrzeni kosmicznej i eksploracji kosmosu
• zapewnienie efektywności organizacyjnej w sytuacji, gdy za prowadzenie działalności kosmicznej odpowiadają równocześnie poszczególne państwa, Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) i Unia Europejska.

Wstępnie zakłada się, iż ESP obejmować będzie następujące szczegółowe obszary:

• Poszerzanie wykorzystania usług satelitarnych, a w szczególności:
• nawigacji satelitarnej (budowa systemu Galileo i promocja wykorzystania jego możliwości)
• obserwacji satelitarnej (inicjatywa GMES służąca zapewnieniu Europie niezależnego potencjału w tej dziedzinie)
• łączności satelitarnej
• technik o znaczeniu dla bezpieczeństwa (i potencjalnie obrony) UE
• Zapewnianie podstaw dla działalności kosmicznej poprzez:
• program rozwoju technologii kosmicznych
• utrzymanie i rozwijanie możliwości wynoszenia obiektów w przestrzeń kosmiczną (rakiety nośne)
• Poszerzanie wiedzy naukowej obejmujące:
• programy naukowe
• eksplorację kosmosu (rozumianą jako poszerzanie obszaru ludzkiego działania poza orbitę Ziemi poprzez programy automatyczne i potencjalnie także załogowe)
• Wzmacnianie "zaplecza" implementacyjnego ESP, a w szczególności:
• tworzenie regulacji prawnych
• kształcenie kadr
• rozwijanie współpracy międzynarodowej (tj. z aktorami pozaeuropejskimi)

Realizacja Programu, którego postanowienia skorelowane będą z Perspektywami Finansowymi Unii 2007-2013, powinna rozpocząć się w 2007r.


Projekt Konstytucji UE
Unia Europejska postanowiła również wzmocnić także polityczne i prawne podstawy powstającej polityki kosmicznej. W projekcie Konstytucji UE zapisano, iż "w celu sprzyjania postępowi naukowo-technicznemu, konkurencyjności przemysłowej i realizacji swoich polityk, Unia ustanawia europejską politykę kosmiczną." UE ma "promować wspólne inicjatywy, popierać badania i rozwój technologiczny i koordynować wysiłki niezbędne dla badania i wykorzystania przestrzeni kosmicznej". Dla prowadzenia tych działań zostaną przyznane "niezbędne środki, które mogą przyjąć postać europejskiego programu kosmicznego". Aktywność kosmiczną, a w szczególności określanie i realizację właściwych programów, uznano za jedną z dziedzin tzw. dzielonej kompetencji Unii.

Wprowadzenie zapisów o europejskiej polityce kosmicznej do projektu Konstytucji Unii Europejskiej i tym samym nadanie jej podstaw traktatowych mo żna uznać za ukoronowanie dotychczasowych działań, a zarazem zapowiedź i zobowiązanie do dalszej aktywności w tej dziedzinie. Trwa proces przygotowywania Europejskiego Programu Kosmicznego, który podsumuje rezultaty podjętych kroków i przedstawi konkretne plany na przyszłość. Toczą się prace nad budową systemów nawigacji satelitarnej Galileo i obserwacji satelitarnej GMES - obecnie 2 głównych filarów europejskiej polityki kosmicznej - które mają osiągnąć zdolności operacyjne w 2012r. (Galileo) i 2008 r. (tzw. "szybkie ścieżki" GMES). Przewidziana w artykule III - 212 projektu Konstytucji Europejska Agencja Uzbrojenia, Badań i Potencjału Wojskowego miałaby zajmować się między innymi także zastosowaniem technik kosmicznych dla celów militarnych i obronnych. Parlament Europejski, którego zainteresowanie i aktywny udział w procesie kształtowania polityki kosmicznej zasługują na szczególne podkreślenie, wystąpił z inicjatywą zwołania w 2005 r. Europejskiej Konferencji Kosmicznej dla pogłębienia i poszerzenia zakresu europejskiej działalności Kosmicznej.

Proces kształtowania Europejskiej Polityki Kosmicznej - dokumenty źródłowe Najważniejsze z dotychczas przyjętych dokumentów to:

• Dokument Komisji Europejskiej "Europe and Space: Turning to a new chapter", COM(2000) 597, 27 września 2000
• Rezolucja Rady UE "on a European space strategy", 16 listopada 2000
• Dokument Komisji Europejskiej "Towards a European Space Policy", COM(2001) 718, 7 grudnia 2001 ( pobierz)
• Rezolucja Parlamentu Europejskiego "Eur ope and Space", 17 stycznia 2002
• "Zielona Księga" Europejskiej Polityki Kosmicznej, COM(2003) 17, 21 stycznia 2003
  ( pobierz)
• Rezolucja Rady UE "on the development of a European Space Policy", 13 maja 2003
• Rezolucja Parlamentu Europejskiego "on the European Space Agency", 15 maja 2003
• "Biała Księga" Europejskiej Polityki Kosmicznej, COM(2003) 673, 11 listopada 2003
  ( pobierz)
• Projekt Konstytucji Unii Europejskiej, 12 czerwca 2003
• Komunikat Komisji Europej skiej "European Space Policy - Preliminary Elements", COM(2005) 208 final, 23 maja 2005 ( pobierz) 
• Europejska Międzyparlamentarna Konferencja Do Spraw Przestrzeni Kosmicznej (EISC)Europejska Międzyparlamentarna Konferencja Do Spraw Przestrzeni Kosmicznej (EISC) powstała w 1999 r. jako stałe forum współpracy pomiędzy parlamentami krajowymi państw członkowskich Europejskiej Agencji Kosmicznej, Jej celem jest prowadzenie ciągłego dialogu o kwestiach związanych z przestrzenią kosmiczną oraz wspieranie rządów państw i instytucji europejskich w ich działaniach na rzecz stworzenia wspólnej europejskiej polityki kosmicznej zapewniającej maksymalne korzyści dla obywateli Europy.
  
  Każdego roku odbywa się konferencja przedstawicieli Grup Narodowych poświęcona aktualnym zagadnieniom dotyczącym eksploracji i wykorzystania przestrzeni kosmicznej; rolę gospodarza pełni zwykle kraj sprawujący funkcję prezydencji (przewodnictwo Grupy jest rotacyjne). Dotychczas zorganizowano 8 konferencji:
  
  W 1999 r. w Paryżu (29 - 30 kwietnia)
  W 2000 r. we Włoszech (Turyn - Rzym, 11 - 14 października)
  W 2001 r. w Brukseli (24 - 25 września)
  W 2002 r. w Londynie (12 - 14 listopada)
  W 2003 r. w Berlinie (30 września - 2 października)
  W 2004 r. w Madrycie (10 - 11 listopada)
  W 2005 r. w Paryżu (15 - 18 czerwca)
  W 2006 r. w Brukseli (12 - 14 czerwca)
  
  W konferencjach poza parlamentarzystami z Grup Narodowych uczestniczą również obserwatorzy z innych państw, reprezentanci Komisji Europejskiej, Europejskiej Agencji Kosmicznej oraz agencji narodowych, a także przedstawiciele sektora przemysłowego. Obecnie w skład EISC wchodzą parlamentarzyści z krajów założycielskich - Belgii, Francji, Niemiec, Włoch, Hiszpanii i Wielkiej Brytanii - oraz delegacje Republiki Czeskiej i Rosji.
  
  Europejska Agencja Kosmiczna
  Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) została utworzona na mocy Konwencji podpisanej w Paryżu 30 maja 1975 roku. Jest to międzynarodowa organizacja międzyrządowa powołana dla realizacji wspólnego, europejskiego programu badania i wykorzystania przestrzeni kosmicznej. Do jej zadań należy również wspieranie rozwoju nowoczesnego i konkurencyjnego przemysłu w państwach członkowskich.
  » Podstawowe cele
  » Formuła działalności
  » Polityka przemysłowa
  » ESA a Europejska Polityka Kosmiczna
  » Znaczenie działalności ESA

 Europejska Agencja Kosmiczna

Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) została utworzona na mocy Konwencji podpisanej w Paryżu 30 maja 1975 roku. Jest to międzynarodowa organizacja międzyrządowa powołana dla realizacji wspólnego, europejskiego programu badania i wykorzystania przestrzeni kosmicznej. Do jej zadań należy również wspieranie rozwoju nowoczesnego i konkurencyjnego przemysłu w państwach członkowskich. Członkami ESA są dziś wszystkie państwa starej Unii Europejskiej oraz Szwajcaria i Norwegia. Na podstawie umowy w pracach ESA uczestniczy Kanada.

Podstawowe cele

Podstawowe cele Agencji to:

• Prowadzenie działalności w zakresie badań i wykorzystania przestrzeni kosmicznej dla celów naukowych
• Wypracowywanie i wprowadzanie w życie długoterminowej europejskiej polityki kosmicznej, wypracowywanie zaleceń dotyczących celów działalności kosmicznej oraz koordynowanie polityk kosmicznych państw
• Koordynowanie europejskiego programu kosmicznego z programami narodowymi i włączanie programów narodowych w program europejski
• Wypracowywanie i wprowadzanie w życie poli tyki przemysłowej w sektorze kosmicznym w zakresie własnych programów oraz wypracowywanie zaleceń dotyczących spójnej polityki państw członkowskich w tej dziedzinie.

Formuła działalności

Formuła działalności Agencji jest bardzo elastyczna, wypracowana w ten sposób, by jak najlepiej odpowiadała oczekiwaniom i potrzebom państw członkowskich. Niektóre państwa są zainteresowane prowadzeniem działań na szeroko zakrojoną skalę (choćby Francja), podczas gdy inne, bądź ze względu na odmienne priorytety polityczne bądź słabszą gospodarkę, muszą ograniczać swe ambicje. Dlatego też ESA realizuje 2 rodzaje programów:

1. Programy obowiązkowe - zobowiązują wszystkie państwa członkowskie do uczestnictwa i są finansowanie ze składek państw członkowskich (wielkość składek jest proporcjonalna do dochodu narodowego poszczególnych pańs tw). Programy te obejmują m. in. badania przestrzeni kosmicznej oraz budowę i wykorzystanie sprzętu służącego takim badaniom, programy naukowe, badania technologiczne, pośrednictwo w przepływie informacji o programach kosmicznych państw.
2. Programy fakultatywne - finansowane są przez państwa w nich uczestniczące. Udział poszczególnych państw jest ustalany w drodze negocjacji odrębnie dla każdego programu. Zakres programów fakultatywnych nie jest określony w sposób wyczerpujący. Zalicza się tu między innymi budowę europejskiej rakiety nośnej i programy służące użytkowym zastosowaniom technik kosmicznych.

Jedną z cech charakteryzujących działania ESA jest unikanie prowadzenia działalności operacyjnej. Oznacza to, iż po stworzeniu określonych systemów i ich rozwinięciu do poziomu, na którym mogą funkcjonować operacyjnie, tzn. być wykorzystywane do zastosowań użytkowych, Agencja stara się przekazywać je do organizacji pochodn ych. To te organizacje odpowiadają za utrzymywanie systemów, ich bieżącą obsługę i dalszy rozwój (często we współpracy z ESA), a także, o ile to możliwe, za prowadzenie odpowiedniej polityki komercyjnej.

Takimi organizacjami są Arianespace odpowiadający za wykorzystywanie rakiety Ariane, Eutelsat zajmujący się telekomunikacją i Eumetsat obsługujący satelity meteorologiczne.  

Polityka przemysłowa

ESA nie ogranicza swoich działań tylko do realizacji programów kosmicznych, ale również wypracowuje i wdraża własną politykę przemysłową. Jej celem jest rozwój i wspieranie europejskiej bazy przemysłowej, na której opiera się program kosmiczny Agencji, i która jednocześnie jest dziś ważnym elementem światowej gospodarki. Podstawowymi zasadami, na jakich opiera się polityka przemysłowa jest: zlecanie kontraktów, o ile to tylko możliwe, przemys łowi europejskiemu oraz takie rozdzielanie kontraktów, aby do przedsiębiorstw danego państwa trafiały kontrakty o wartości zbliżonej do jego wkładu do budżetu ESA (tzw. zasada geographical return; stopa zwrotu składki wynosi ok. 90 %).

ESA a Europejska Polityka Kosmiczna

Działalność Agencji jest prowadzona we współpracy z Unią Europejską, w szczególności w zakresie formułowania długofalowej europejskiej polityki kosmicznej. Obecnie współpraca z UE obejmuje głównie programy Galileo i GMES oraz problematykę telekomunikacji satelitarnej. Szczegółowe zasady partnerstwa obu organizacji reguluje Porozumienie Ramowe zawarte w listopadzie 2003 r.

Agencja podpisała także umowę z Rosją, na mocy której rosyjskie rakiety nośne Sojuz będą wykorzystywane do umieszczania w przestrzeni kosmicznej satelitów i obiektów kosmicznych z kosmodromu ES A w Kourou w Gujanie Francuskiej, wzbogacając europejski potencjał w tej dziedzinie.

Znaczenie działalności ESA

Działalność Agencji przyczyniła się do stworzenia znacznego potencjału kosmicznego Europy. Obejmuje on dziś własny system wynoszenia, systemy satelitarne, których zastosowania odpowiadają oczekiwaniom formułowanym w Europie, silny i konkurencyjny przemysł kosmiczny, który jest w stanie całkowicie obsługiwać europejskie zapotrzebowanie i liczy się na światowym rynku oraz znaczny potencjał organizacyjny i naukowo-techniczny - tysiące specjalistów, obszerne know-how oraz wiedza naukowa i rozwiązania techniczne, które szerokim strumieniem płyną do innych sektorów europejskiej gospodarki.

Z efektów działalności Agencji korzystają zarówno państwa największe, jak i mniejsze oraz słabiej rozwinięte, których minimalne wkłady do b udżetu Agencji są nieporównywalne z uzyskiwanymi efektami. Jednocześnie mechanizm geograficznej redystrybucji pozwala największym państwom na zachowanie korzyści z rozmiaru poczynionych przez nie inwestycji, które trafiają do ich własnego przemysłu w postaci kontraktów i zamówień ESA.

Dzięki działalności Agencji państwa europejskie mają dziś niezależną pozycję w działalności kosmicznej - dziedzinie, która z każdym kolejnym rokiem staje się coraz nieodzownym obszarem aktywności człowieka, obszarem przynoszącym mu jednocześnie coraz bardziej wymierne korzyści.

Polska a ESA

Współpraca Polski z Europejską Agencją Kosmiczną rozwinęła się w początku lat 90-tych. W 1994 podpisano pierwsze formalne porozumienie. Umowa zawarta 24 stycznia 2002 (na okres 5 lat) w zasadniczy sposób poszerzyła zakres tej współpracy. W szczególności umożliwia ona Polsce udział w programach badawczych i rozwojowych Agencji oraz w programach naukowych, zwłaszcza w dziedzinach takich jak: badanie przestrzeni kosmicznej, obserwacje Ziemi i wykorzystywanie uzyskiwanych danych, telekomunikacja, nawigacja satelitarna oraz badania w warunkach mikrograwitacji. Porozumienie tworzy podstawy dla rozwoju polskiego przemysłu kosmicznego i jego udziału w realizacji europejskiego programu kosmicznego.

Podczas ostatniej dekady polskie instytucje wielokrotnie współpracowały z ESA. Urządzenia i aparatura badawcza opracowana w Polsce znalazły się na pokładzie sond prowadzących różne misje ESA, m.in. Integral, Cassini - Huygens, Rosetta, Mars Express.

Doskonałe efekty dotychczasowej współpracy z Agencją, stale wzrastające znaczenie aktywności kosmicznej na świecie jak również rozwój europejskiej polityki kosmicznej stwarzają także polskiemu sektorowi nowe perspektywy. Dla pełnego wykorzystania tych możliwości wskazane byłoby jednakże uzyskanie przez nasz kraj pełnego członkostwa w ESA. W przewidywaniu zainteresowania państw środkowo-europejskich rozwojem współpracy, docelowo prowadzącym do członkostwa, w 2001 r. Agencja zaproponowała specjalny program partnerstwa - PECS (Plan for European Cooperating States), w formie załącznika do Konwencji. Partnerzy Agencji o statusie "europejskiego państwa współpracującego"(EPW), przy ograniczonej wielkości wnoszonej do organizacji składki, uzyskują możliwość współuczestnictwa w korzyściach wynikających z działalności ESA, jednakże bez pełni praw czło nkowskich. Kontrakty uzyskiwane przez instytucje z EPW - zarówno placówki naukowo-badawcze, jak i przedsiębiorstwa - będą finansowane ze składki danego państwa.
Dotychczas do programu zdecydowały się przystąpić Czechy, Węgry i Rumunia, natomiast w Polsce trwa ratyfikacja porozumienia podpisanego 27 kwietnia 2007 roku. Uczestnictwo w programie PECS stanowi okazję do formalnego włączenia instytucji naukowych do wybranych programów ESA, przy czym określenie zakresu uczestnictwa zależne jest głównie od woli polskiego rządu. Równocześnie polskie przedsiębiorstwa uzyskują po raz pierwszy możliwość ubiegania się o kontrakty publiczne na europejskim rynku kosmicznym, co pozwoli także na stworzenie powiązań kooperacyjnych i nabranie cennego doświadczenia na tym rynku. W efekcie udział w programie PECS służyć ma przełamaniu praktycznych barier utrudniających uczestnictwo Polski w Europejskim Programie Kosmicznym.

Kosmos w liczbach

Czy wiesz, że … ?
Przychody sektora kosmicznego na świecie wyniosły w 2007 roku 251 mld dolarów rocznie – jest to przeszło dwa razy więcej niż cały budżet Polski. (The Space Report: the Guide to Global Space Activity, the Space Foundation, 2007)

***

W państwach „starej” Unii Europejskiej średnio 6,2% wszystkich nakładów publicznych na badania i rozwój trafia do sektora kosmicznego. (Space 2030: Tackling Society’s Challenges, OECD)

***

Działalność kosmiczna to nie tylko badania odległych planet, ale przede wszystkim systemy, z których korzystamy na Ziemi. W ubiegłym roku wokół Ziemi krążyło 610 cywilnych satelitów użytkowych, podczas gdy badania naukowe realizowały 102 satelity Ziemi i 13 misji w Układzie Słoneczny m. W sumie po orbicie krąży ponad 860 satelitów nieszpiegowskich. (The Space Report: the Guide to Global Space Activity, the Space Foundation,2006, Union of Concentrated Scientists Satellite Database,2007)

***

Za 3 lata satelitarne radio odbierać będzie już 55 mln słuchaczy – dzięki zwykłym odbiornikom stację z Krakowa usłyszymy w Londynie, a radia z Montrealu posłuchają Paryżanie.

***

W latach 2004-2013 wyniesionych na orbitę zostanie 170 nowych satelitów obserwacyjnych. Na razie jest ich niecałe 50. (The Space Report: the Guide to Global Space Activity, the Space Foundation, 2006, Union of Concentrated Scientists Satellite Database,2007)

***

W 2007 roku agencje kosmiczne ponad 40 razy w trybie alarmowym kierowały sensory satelitów ku wielkim katastrofom, dostarczając s łużbom ratowniczym wsparcia niedostępnego z poziomu Ziemi. Satelity, dzięki możliwości dokładnego lokalizowania rozbitków w katastrofach morskich i powietrznych, pomogły ocalić już przeszło 21 tysięcy osób. (www.disasterscharter.org)

***

Od kilku lat w sektorze nawigacji satelitarnej trwa jedyny w swoim rodzaju boom - tempo jego wzrostu sięga 25% rocznie. W roku 2020 rynek nawigacji satelitarnej może być wart 275 miliardów euro i zapewniać 100 000 miejsc pracy. (EU White Paper: Space: A New European Frontier for an Expanding Union. An Action Plan for Implementing the European Space Policy, November 2003)

***

W roku 2020 w użyciu będzie około 3 miliardów odbiorników nawigacji satelitarnej, w większości zintegrowanych z telefonami komórkowymi i innymi urządzeniami. (The Space Report: the Guide to Global Space Activity, the Space Foundation, 2006)

***

Przeszło 2/3 przychodów sektora pochodzi z nadawania programów telewizyjnych. Obecnie liczba indywidualnych odbiorców wynosi ok. 80 mln i może wzrosnąć do 100 mln w roku 2009. (Dane Europejskiej Agencji Kosmicznej, 2007)

***

Telekomunikacja satelitarna jest najbardziej dochodowym segmentem rynku usług satelitarnych, który wytworzył w 2005 roku 58 mld USD przychodu. Według szacunków ESA wartość tego rynku w 2010 roku może wzrosnąć 106 mld euro. (The Space Report: the Guide to Global Space Activity, the Space Foundation, 2006)

***

Usługi wynajmu łączy satelitarnych, które przyniosły w roku 2003 przychody w wysokości 1 mld USD, rozwijać się będą w znacznym stopniu napędzane zapotrzebowaniem wojskowym (realizowanym p oprzez zakup usług na rynku komercyjnym). Zakupy takie mogą osiągnąć 4,8 mld w roku 2012.

***

Rynek zobrazowań satelitarnych w 2005 roku oceniony został na ok. 1 mld USD. Szacuje się, iż w roku 2010 globalny rynek zobrazowań Ziemi będzie miał wartość ok. 6 mld USD, z czego 1/3 stanowić będą dane satelitarne. (The Space Report: the Guide to Global Space Activity, the Space Foundation, 2006)

***

W 2002 roku światowy sektor kosmiczny zatrudniał przeszło 250 tysięcy osób. W tym samym roku tylko w USA przeszło 576 tysięcy osób zatrudnionych było w obszarach gospodarki istniejących dzięki możliwości wykorzystywania satelitów.

***

W Europie średnia wydajność osoby zatrudnionej w skonsolidowanym sektorze kosmicznym to 170 tys. euro, przy czym średnia wydajność jednej osoby zatrudnionej w sektorze usług opartym o wykorzystywanie zdjęć satelitarnych to 115 tys. euro. Wskaźniki te ponad dwukrotnie przewyższają przeciętną wydajnością w przemyśle, kształtującą się na poziomie około 60 tys. euro. (Booz Allen Hamilton/VEGA, Market Development Survey 2003)

***

Coraz popularniejsze stają się małe satelity, ważące kilkaset, a nawet kilkadziesiąt kilogramów. Polscy studenci mają niebawem wystrzelić skonstruowanego wyłącznie własnymi siłami satelitę o wadze kilkunastu gramów i nazwie PW-SAT.

***

Od roku 2020 NASA planuje regularne załogowe loty na Księżyc i rozpoczęcie budowy stałej bazy na jego powierzchni.

***

Należąca do brytyjskiego miliardera Richarda Bransona firma Virgin Galactic zebrała od amatorów kosmicznej turystyki już przeszło 60 000 zgłoszeń udziału w lotach suborbitalnych.

***

Przeciętny Europejczyk ze swoich podatków wydaje na programy kosmiczne 15 euro rocznie, Amerykanin 110 euro, a Polak zaledwie kilkanaście groszy. (The Green Paper, European Space Policy, 2003)

***

W 2005 roku w skali globalnej nakłady na systemy kosmiczne w segmencie wojskowym sektora wyniosły 42,5 mld USD (z czego 95% stanowią wydatki rządu USA). (The Space Report: the Guide to Global Space Activity, the Space Foundation)

Linki

Instytucje i organizacje polskie

Administracja państwowa

• Ministerstwo Gospodarki
• Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
• Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji
• Ministerstwo Transportu
• Ministerstwo Środowiska
• Główny Inspektorat Ochrony Środowiska
• Urząd Lotnictwa Cywilnego

Uczelnie i instytuty

• Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie
• Akademia Marynarki Wojennej
• Akademia Morska w Szczecinie
• Centrum Astronomiczne im. M. Kopernika PAN
• Instytut Geodezji i Kartografii
• Instytut Lotnictwa
• Instytut Łączności
• Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej
• Instytut Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego
• Instytut Tele- i Radiotechniczny
• Państwowy Instytut Geologiczny
• Politechnika Warszawska
• Politechnika Wrocławska
• Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów
• Uniwersytet Adama Mickiewicza
• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Katedra Geodezji Satelitarnej i Nawigacji
• Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych w Dęblinie

Sektor komercyjny

• AutoGuard & Insurance Sp. z o. o.
• BIATEL SA
• Geodeta Sp. z o. o.
• Geosystems Polska Sp. z o.o.
• Margański i Mysłowski Zakłady Lotnicze
• Noma2
• Polska Izba Informatyki i Telekomunikacji
• Polspace Sp. z o.o.
• SCOR
• Stowarzyszenie Grupy Przedsiębiorców Przemysłu Lotnicz ego Dolina Lotnicza
• Telekomunikacja Polska SA - Centrum Usług Satelitarnych "TP SAT"

Agencje kosmiczne, instytucje i organizacje międzynarodowe

• Europejska Agencja Kosmiczna (ESA)
• Unia Europejska (UE)
• EUMETSAT
• Committee on Space Research (COSPAR)
• EURISY
• European Interparliamentary Space Conference (EISC)
• European Southern Observatory (ESO)
• European Space Science Committee (ESSC)
• Galileo Joint Undertaking (ESA/EU)
• European Space Policy Institute (ESPI)
• International Astronautical Federation (IAF)
• International Space Science Institute (ISSI)
• International Telecommunications Satellite Organization (ITSO)
• Intelsat
• Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD)
• Office for Outer Space Affairs of the United Nations in Vienna (UN OOSA)
• Space Generation Advisory Council (SGAC)

Narodowe agencje kosmiczne

• Arabia Saudyjska: Space Research Institute (SRI)
• Argentyna:National Commission on Space Activities (CONAE)
• Australia:
  Space Policy Unit, Dept. of Industry, Science and Tourism
  Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation (CSIRO)
• Austria:
  Austrian Space Agency (ASA)
  Österreichische Forschungsförderungsgesellschaft (FFG ALR)
• Belgia:
  Belgium in Space (SSTC)
  Belgian Institute for Space Aeronomy (BISA)
• Brazylia: Instituto Nacional de Pesquisas Espaciais (INPE)
• Bułgaria:
  Bulgarian Aerospace Agency (BASA)
  BAS- Space Research Institute
• Chiny: China National Space Administration (CNSA)
• Dania:
  Danish Natural Science Research Council (SNF)
  Danish Space Research Institute (DSRI)
• Francja: Centre National d'Etudes Spatiales (CNES)
• Grecja:
  Institute for Space Applications and Remote Sensing (ISARS)
  National Observatory of Athens
• Hiszpania: Instituto Nacional de Técnica Aeroespacial (INTA)
• Holandia: Netherlands Agency for Aerospace Programmes (NIVR)
• Indie: Indian Space Research Organisation (ISRO)
• Indonezja: National Institute of Aeronautics and Space (Lapan)
• Iran: Iranian Space Agency (ISA)
• Irlandia: Space Ireland
• Izrael: Israel Space Agency (ISA)
• Japonia: Japan Aerospace Exploration Agency (JAXA)
• Kanada: Canadian Space Agency (CSA/ASC)
• Korea:
  Korea Advanced Institute of Science & Technology (KAIST)
  Korea Aerospace Research Institute (KARI)
• Litwa:
  Civil Aviation Administration (CAA)
  The Lithuanian Development Agency (LDA)
• Łotwa: Latvian Investment and Development Agency (LIDA)
• Niemcy:
  Deutsches Zentrum für Luft- und Raumfahrt (DLR)
• Norwegia: Norwegian Space Centre (NSC)
• Pakistan: Space and Upper Atmosphere Research Commission (SUPARCO)
• Portugalia: Instituto Nacional de Engenharia e Tecnologia Industrial (INETI)
• Republika Czeska: Czech Space Office (CSO)
• Rosja: Russian Space Agency (RKA)
• Rumunia: Romanian Space Agency (ROSA)
• Singapur: Singapore Science Centre
• Slowenia: MSZS - Section for Science
• Stany Zjednoczone: National Aeronautics and Space Administration (NASA)
• Szwajcaria: Swiss Space Office (SS0)
• Szwecja:
  Swedish National Space Board (SNSB)
  Swedish Space Corporation (SSC)
• Turcja: The Scientific and Technical Research Council of Turkey (TUBITAK)
• Ukraina: National Space Agency of Ukraine (NSAU)
• Węgry: Hungarian Space Office
• Wielka Brytania: British National Space Centre (BNSC)
• Włochy: Agenzia Spaziale Italiana (ASI)

Prawo i polityka kosmiczne - ośrodki naukowe

• European Center for Space Law (ECSL)
• International Institute of Space Law (IISL)
• University of Colorado's Center for Space Law (USA)
• Institute of Air & Space Law of University of Leiden (NL)
• Institute of Air & Space Law of McGill University (Can)
• Institute of Air & Space Law University of Cologne (D)
• National Remote Sensing and Space Law Center, University of Mississippi (USA)
• International Space University (Strasburg, F)
• University of Aberdeen, Space Policy Research Unit (UK)
• International Law Association
• Institute of Space and Telecommunications Law of Univeristy of Paris Sud XI (F)
• Interdisciplinary Centre for Space Studies (ICSS) at Catholic Univeristy of Leuven (B)
• George Washington University (US)

Komercyjny sektor kosmiczny

• ESA-ESID, European Space Industry Directory
• EARSC-European Association of Remote Sensing Companies
• EADS
• Arianespace
• Alcatel- Space

Historia eksploracji kosmicznej

• National Air and Space Museum
• NASA Historical Archive
• NASA human Spaceflight - History
• NASA History Office

Portale internetowe poświęcone działalności kosmicznej

• BBC Space Science
• CNN Space
• Space Daily
• Space News

Inne
Studenckie Koło Astronautyczne Politechniki Warszawskiej

Archiwum wiadomości

Mars Festiwal
W dniach 27 – 28 października 2007, w centrum konferencyjnym EC Kraków, odbyła się pierwsza edycja imprezy o nazwie Mars Festiwal. Głównym celem Festiwalu było przybliżenie szerokiej publiczności tematyki Marsa i korzyści wynikających z jego eksploracji. W programie przewidziano dyskusje na temat przyszłości polskich projektów astronautycznych, pokazy prawdziwych skał marsjańskich, a także prezentacje sprzętu astronomicznego, robotów, programów komputerowych oraz literatury. Podczas Festiwalu można było zobaczyć także filmy dokumentalne o Marsie.
Obchody 50-lecia ery kosmicznej
Komitet Badań Kosmicznych i Satelitarnych PAN wspólnie z Politechniką Warszawską i Centrum Badań Kosmicznych PAN organizuje, w dniach 2-3 października 2007 r., konferencję dla uczczenia 50-lecia Ery Kosmicznej. Wydarzenie będzie mieć miejsce w Gmachu Głównym Politechniki Warszawskiej. Celem Konferencji jest podsumowanie 50 lat rozwoju badań kosmicznych i przemysłu kosmicznego na świecie i w Polsce oraz przedstawienie wiz ji na przyszłość.
Wykłady publiczne XXX-lecia Centrum Badań Kosmicznych PAN
Z okazji XXX-lecia swego istnienia Centrum Badań Kosmicznych PAN zaprasza na cykl publicznych wykładów poświęconych historii eksploracji kosmosu, a także zastosowaniu technologii kosmicznych w przyszłości. Pełna lista tematów oraz dat poszczególnych wykładów znajduje się na plakacie:
Druga konferencja poświęcona eksploracji przestrzeni kosmicznej (2nd Space Exploration Conference) Amerykańskiego Instytutu Aeronautyki i Astronautyki
Organizowaną przez Amerykański Instytut Aeronautyki i Astronautyki drugą konferencję poświęcona eksploracji kosmicznej zdominują zagadnienia długofalowej implementacji Wizji eksploracji kosmicznej.

Zielone światło dla Galileo
Po ponad trzymiesięcznych negocjacjach Rada Transportu UE na sesji 29 – 30 listopada 2007r. osiągnęła porozumienie w sprawie przyszłości programu Galileo, a zwłaszcza struktury zarządzania, mechanizmów finansowania i procedur przetargowych.
Warsztaty Galileo PRS w Nicei, 3 – 4 kwietnia 2008
Celem projektu PACIFIC, realizowanego od września 2006 r. w 6 Programie Ramowym, jest promocja i ułatwienie przyszłym użytkownikom korzystania z kodowanego sygnału Public Regulated Service (PRS) systemu Galileo.
Dzień informacyjny pierwszego konkursu GALILEO w 7. Programie Ramowym
Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE przy współpracy Centrum Badań Kosmicznych PAN zorganizował Dzień informacyjny poświęcony konkursom Galileo w 7 Programie Ramowym.
Pierwszy konkurs Galileo w 7 Programie Ramowym
Organ nadzorczy (GSA) europejskiego globalnego systemu nawigacji satelitarnej GNSS ogłosił zaproszenie do składania wniosków na projekty w części transport (w tym aeronautyka) 7 Programu Ramowego Badań i Rozwoju Unii Europejskiej.
7 Program Ramowy GNSS Supervisory Authority
GNSS Supervisory Authority przedstawiła zakres tematyczny, zasady i procedury oraz budżet obszaru nawigacji satelitarnej w 7 Programie Ramowym.
Konkurs Komisji Europejskiej na opracowanie nowych zastosowań nawigacji satelitarnej dla młodzieży krajów UE.
Komisja Europejska zamierza przeprowadzić konkurs dla młodzieży w wieku od 15 do 25 lat na najbardziej innowacyjne pomysły w zakresie zastosowania technologii i usług nawigacji satelitarnej.
Pierwszy satelita Galileo na orbicie
Wyniesienie na orbitę w dniu 28 grudnia 2005 z kosmodromu Bajkonur satelity GIOVE - A, to przełomowy krok w budowie europejskiego cywilnego programu nawigacji satelitarnej Galileo.
Warsztaty PACIFIC o serwisie PRS w Galileo
20 marca w Brukseli odbędą się pierwsze warsztaty poświęcone usłudze PRS w ramach systemu Galileo. Uczestnicy warsztatów będą mogli uzyskać informacje o sygnale PRS oraz wymienić opinie i doświadczenia z przedstawicielami różnych grup użytkowników i zespołu projektu PACIFIC.

Konferencja - 'Nauka w służbie Ziemi'

Stowarzyszenie Studentów 'Geoida' i WRS Wydziału Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej zapraszają na cykl wykładów i wystawę 'NAUKA W SŁUŻBIE ZIEMI'. Cykl I -  będzie poświęcony Teledetekcji, a Konferencja odbędzie się 22 kwietnia 2008r. w Gmachu Głównym Politechniki Warszawskiej.

Możliwość ubiegania się o kontrakty GMES-Sentinel w ramach 7 PR
Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) opublikowała na swojej stronie internetowej (https://gmesfp7emits.esa.int) informacje o możliwościach ubiegania się o kontrakty dotyczące budowy segmentu satelitarnego programu GMES w ramach 7 Programu Ramowego. Konkurs otwarty jest dla wszystkich krajów UE. Komisja Europejska przeznaczyła na ten cel ok. 700 mln euro.
Obserwacje satelitarne dla organizacji pozarządowych
4 grudnia odbyło się zorganizowane przez Polskie Biuro ds. Przestrzeni Kosmicznej i Instytut na rzecz Ekorozwoju seminarium "Satelitarne obserwacje Ziemi dla gospodarki i środowiska". Seminarium skierowane było głównie do pozarządowych organizacji ekologicznych, dla których produkty i usługi oparte na obserwacji satelitarnej mogą być źródłem dokładnych i obiektywnych danych, znacznie ułatwiając ich bieżącą  działalność i monitorowanie stanu środowiska.
Spotkanie ESA - polski sektor EO
9 października w siedzibie Centrum Badań Kosmicznych PAN odbyło się spotkanie z udziałem przedstawicieli Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) nt. nowych możliwości współpracy polskich instytucji i firm w ramach Programu Obserwacji Ziemi ESA, szczególnie pod kątem możliwości, jakie stwarza projekt PECS (Plan for European Cooperating States).

Polskie Biuro ds. Przestrzeni Kosmicznej, Polska Izba Gospodarcza „EKOROZWÓJ” oraz Biuro GEA 12 października zorganizowały konferencję "Satelitarne obserwacje Ziemi dla gospodarki i środowiska" (Hala EXPO XXI, przy ul. Prądzyńskiego 12/14 w Warszawie.
Konferencja "Zastosowania obserwacji satelitarnych w bezpieczeństwie"
W dniach 14-15 czerwca 2007r. w Podlesicach k/Kroczyc odbyła się konferencja naukowo-techniczna na temat: "Wykorzystanie współczesnych zobrazowań satelitarnych, lotniczych i naziemnych dla potrzeb obronności kraju i gospodarki narodowej".
"W stronę spójnego planu działań dla obserwacji satelitarnej i GMES w Polsce"
Polskie Biuro ds. Przestrzeni Kosmicznej opublikowało opracowanie eksperckie "W stronę Spójnego planu działań dla obserwacji satelitarnej i GMES w Polsce".

International Charter „Space and Major Disasters” dla polskich służb
Polskie służby reagowania kryzysowego mogą korzystać ze światowego porozumienia pod nazwą International Charter „Space and Major Disasters”. Porozumienie, tłumaczone jako Międzynarodowa Karta „Kosmos na rzecz katastrof” umożliwia państwom oraz regionom poszkodowanym w wyniku naturalnych i przemysłowych kataklizmów korzystać z bezpłatnych zdjęć satelitarnych dostarczonych przez największe światowe agencje kosmiczne.

Inauguracja sieci NEREUS
18 grudnia 2007 roku w Tuluzie odbyło się spotkanie inaugurujące działalność NEREUS (Network of European Regions Using Space Technologies) – sieci europejskich regionów wykorzystujących technologie kosmiczne. Celem stworzonej z inicjatywy francuskiego regionu Midi-Pyrénées sieci NEREUS jest wykreowanie forum dialogu, wymiany informacji i dyskusji pomiędzy regionami i innymi uczestnikami europejskiej polityki kosmicznej (państwami członkowskimi UE, Europejską Agencję Kosmiczną, Komisją Europejską i przemysłem komicznym).
Pierwszy nabór wniosków na projekty PECS
W Ministerstwie Gospodarki (MG) zakończył się proces przyjmowania wniosków od polskich podmiotów zainteresowanych udziałem w programie PECS (program współpracy z Europejską Agencją Kosmiczną). Trwa segregowanie i opracowywanie złożonych projektów. Już wiadomo, że zainteresowanie polskich przedsiębiorców współpracą z ESA znacznie przekroczyło ostrożne szacunki Ministerstwa.
Problemy z Galileo - rezygnacja z partnerstwa publiczno-prywatnego
Komisja Europejska przyjęła 16 maja komunikat w sprawie stanu zaawansowania programu GALLILEO. Dokument ten powstał na wniosek Rady Ministrów Transportu i Parlamentu Europejskiego.
Unia Europejska i ESA przyjęły rezolucję o Europejskiej Polityce Kosmicznej
22 maja Rada Kosmiczna - obradujące wspólnie Rada Ministrów ESA i Rada ds. Konkurencyjności UE - zatwierdziła rezolucję ustanawiającą europejską politykę kosmiczną.
Ocena potencjału, potrzeb i oczekiwań polskiego sektora kosmicznego - projekt badawczy
Firma EMAR Marketing Research we współpracy z Polskim Biurem ds. Przestrzeni Kosmicznej, Ministerstwem Gospodarki oraz Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości rozpoczyna projekt badawczy, który służyć ma ocenie potencjału, potrzeb oraz oczekiwań polskich firm, pracujących dla sektora przemysłu kosmicznego oraz tych, które mogą i chciałyby podjąć działalność w przyszłości.
Podpisanie porozumienia PECS
27 kwietnia w siedzibie Ministerstwa Gospodarki podpisano "Porozumienie o Europejskim Państwie Współpracującym między Rządem RP a Europejską Agencją Kosmiczną" (Programme for European Cooperating States - PECS).

International Charter „Space and Major Disasters” dla polskich służb

 

Dzięki uruchomionemu przez Krajowe Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności - KCKR i OL (część Państwowej Straży Pożarnej) mechanizmowi współpracy, polskie służby będą od tej pory uprawnione, by zwrócić się i otrzymać od sekretariatu Disasters Charter satelitarne zobrazowania zagrożonego obszaru. Karta gwarantuje nieodpłatny dostęp do aktualnych i archiwalnych zdjęć satelitarnych wszystkim państwom i regionom poszkodowanym w wyniku katastrof naturalnych, przemysłowych lub innych, wspierając służby niosące pomoc na szczeblu krajowym i lokalnym.

Warunkiem dostępu do danych i obrazów nie jest posiadanie własnych środków czy infrastruktury satelitarnej, a jedynie ustalenie odpowiednich procedur umożliwiających aktywację Karty. Przykładowo, w czerwcu i lipcu 2007 roku Kartę aktywowano po powodzi w chińskich prowincjach Anhui, Henan, Hubei, Sichuan and Shaanxi, w Pakistanie i Wielkiej Brytanii, a także celem neutralizacji skutków rozlewu ropy naftowej w czasie napełniania paliwem tankowca &bdqu o;New Constallation” w porcie San Vicente u południowych wybrzeży Chile. W roku 2007 w sumie aktywowano kartę ponad 40 razy, a od początku jej powstania porozumienie wykorzystano już w ponad 160 katastrofach na całym świecie.

Karta została zainicjowana i podpisania przez grupę czołowych światowych publicznych operatorów satelitarnych w październiku 2000 roku. Grono sygnatariuszy Karty stale się poszerza i obejmuje obecnie następujące instytucje i agencje kosmiczne: Europejską Agencję Kosmiczną (ESA), narodowe agencje kosmiczne Francji, Niemiec, Kanady, Wielkiej Brytanii, Argentyny, Indii, Japonii, Chin, a także amerykańskie instytuty NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration) oraz USGS (United States Geological Survey). Dane oferowane przez operatorów w ramach systemy Karty pochodzą z takich satelitarnych systemów obserwacyjnych jak: RADARSAT, ERS, ENVISAT, SPOT, IRS, SAC-C, satelity NOAA, LANDSAT, ALOS, DMC i innych.

Więcej informacji: http://www.disasterscharter.org/

Hubert Turski

Krajowe Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności

Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej

tel. 022 523 39 55

fax 022 523 30 03

hturski@kgpsp.gov.pl

Anna Badurska
Polskie Biuro ds. Przestrzeni Kosmicznej
tel./fax 022 840 01 98
anna.badu rska@kosmos.gov.pl

Konferencja "Zastosowania obserwacji satelitarnych w bezpieczeństwie"
W dniach 14-15 czerwca 2007r. w Podlesicach k/Kroczyc odbyła się konferencja naukowo-techniczna na temat: "Wykorzystanie współczesnych zobrazowań satelitarnych, lotniczych i naziemnych dla potrzeb obronności kraju i gospodarki narodowej". Obradom towarzyszyły plenerowe pokazy ratownictwa górskiego prowadzone przez wykwalifikowane służby ratownicze GOPR Grupa Jurajska z wykorzystaniem najnowszych technik geoinformatycznych oraz prezentacja wyników projektu pilotażowego dotyczącego systemu monitoringu ratownictwa.

Konferencja została zorganizowana wspólnie przez firmę GE OSYSTEMS Polska oraz Wojskową Akademię Techniczną pod honorowym patronatem Szefa Zarządu Analiz Wywiadowczych i Rozpoznawczych SG WP Gen. Bryg. dr Anatola Czabana. 

 

Spotkanie: polski sektor EO - ESRIN

Spotkanie przedstawicieli polskiego sektora obserwacji Ziemi i Centrum Obserwacji Ziemi Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESRIN), 09.10.2007, Centrum Badań Kosmicznych PAN, Warszawa

Obserwacje satelitarne dla gospodarki i środowiska

Cykl konferencji PBdsPK i Izby Gospodarczej „Ekorozwój” nt. zastosowań produktów obserwacji Ziemi w innowacyjnej gospodarce unijnej i zarządzaniu zasobami środowiska, skierowany do: środowisk biznesowych, samorządów, organizacji pozarządowych, administracji centralnej ( jesień 2007)

Usługi i produkty GMES w kontekscie dyrektywy Inspire_Izykowska

Zobrazowania satelitarne w zarządzaniu samorządowym_Ryzenko

Popyt na usługi i produkty obserwacji Ziemi_Jagusiewicz

Obserwacje Ziemi dla gospodarki i środowiska_Fudala_Klis_Bronder

Dokonania MRG ds. GMES_Wiech

Satelitarne obserwacje dla monitorowania zanieczyszczen atmosfery_Rataj

Zobrazowania satelitarne_Izykowska_Ryzenko

Obserwacje dla monitorowania zanieczyszczeń atmosfery_Rataj

Monitoring oceanów, mórz oraz strefy brzegowej_Krezel_Darecki_Wozniak

Nowe źródła zobrazowań satelitarnych Turos

Prezentacje multimedialne

Multimedialne pokazy slajdów prezentujące wykorzystanie technik satelitarnych w różnych obszarach (flash)

Eksploracja i technologie kosmiczne

Łączność satelitarna

Satelitarne obserwacje Ziemi

Nawigacja satelitrana

Spotkanie polski sektor EO - ESRIN

Spotkanie przedstawicieli ESA z polskim sektorem kosmicznym, 09.10.2007,

Centrum Badań Kosmicznych PAN

czytaj więcej

PECS OVERVIEW-Polish EO projects for the PECS Charter_Zufferey

ESA EO Ground Segment and Technology Development_D'Elia

EO Technology Research & Development_Callies

Perspectives in EO Exploitation2008-2013_Coulson

SMOS-Soil Moisture and Ocean Salinity_Marczewski

Space Research Center Activities in Space and EO_Rataj

	Kierunki rozwoju system�w satelitarnych (ca�y raport)
	Kierunki rozwoju system�w satelitarnych G��wne trendy
	Kierunki rozwoju system�w satelitarnych ��czno�� satelitarna
	Kierunki rozwoju system�w satelitarnych Satelitarna obserwacja Ziemi
	Kierunki rozwoju system�w satelitarnych Nawigacja satelitarna
	Kierunki rozwoju system�w satelitarnych Technologie kosmiczne

Katalog zastosowa� technik satelitarnych w Polsce.

Łączność satelitarna

Nowe techniki w systemach VSAT

Nowe techniki w systemach VSAT - prezentacja

Przyszłość technik satelitarnych - prezentacja

Szerokopasmowy dostep do Internetu realizowany droga satelitarna

Szerokopasmowy dostep do Internetu realizowany droga satelitarna - prezentacja

Techniki satelitarne a radiofonia i telewizja - prezentacja

Wybrane kierunki rozwoju firmy SES ASTRA - prezentacja

Nawigacja satelitarna

Obszary zastosowan nawigacji satelitarnej w lotnictwie cywilnym - prezentacja

Perspektywy GNSS - prezentacja

Perspektywy rozwoju nawigacji morskiej

Perspektywy rozwoju nawigacji morskiej - prezentacja

Rozwój aplikacji nawigacji satelitarnej i monitoringu w Polsce

Rozwój aplikacji nawigacji satelitarnej i monitoringu w Polsce - prezentacja

Technologie satelitarne w lotnictwie wojskowym - prezentacja

Nawigacja satelitarna w monitoringu morskim i srodladowym

Obserwacje satelitarne

Katalog możliwośći zastosowania obserwacji satelitarnych w geologii

Satelitarne obserwacje Ziemi w badaniach naukowych

Co sie dzieje ze swiatlem zanim trafi do satelity

bezpieczenstwo

European Security Strategy

Commission Communication - Security Research The Next Steps

Report of the Panel of Experts on Space and Security

eksploracja

European Technology Platforms

esa

ESA Agenda 2007

ESA Convention

EU-ESA Framework Agreement

komunikacja

Satellite Communications in the Information Society - EU Action Plan

nawigacja

Zielona Księga w sprawie zastosowań nawigacji satelitarnej

Green Paper on Satellite Navigation Applications

Agreement on the promotion, provision and use of GALILEO and GPS satelite-based navigation systems and related applications

COMMISSION COMMUNICATION on GALILEO

COMMISSION COMMUNICATION - Taking stock of the GALILEO programme

COUNCIL REGULATION (EC) setting up the GALILEO Joint Undertaking

GALILEO Involving Europe in a New Generation of Satellite Navigation Services

Integration of the EGNOS programme in the Galileo programme

Perspektywy rozwoju nawigacji morskiej

Progress report on the GALILEO research programme as at the beginning of 2004

Rezolucja Rady Transportu UE 29/30 listopada 2007

obserwacja

Umowa o wspolpracy Polska - EUMETSAT

GMES EC Action Plan 2001-2003

Commission Communication - GMES Action Plan 2004 - 2008

Commission Communication - GMES From Concept to Reality

GEOSS - Framework for a 10 - Year Implementation Plan

GEOSS 10-Year Implementation Plan (GEO 1000)

polityka

European Strategy for Space

European Space Policy - preliminary elements

Green Paper - European Space Policy

Towards a European Space Policy

White Paper - Implementation Plan for European Space Policy

Kontakt

Polskie Biuro ds. Przestrzeni Kosmicznej

Ul. Bartycka 18 A
00-716 Warszawa
tel./faks: + 48 (22) 840 01 98
e-mail: biuro@kosmos.gov.pl

#########################

Sztuczny satelita

Makieta ERS 2 – sztucznego satelity Ziemi

Replika Sputnika 1, pierwszego sztucznego satelity Ziemi

Sztuczny satelita – satelita wykonany przez człowieka poruszający się po orbicie wokół ciała niebieskiego. Pierwszym sztucznym satelitą był Sputnik 1, wyniesiony na orbitę wokół Ziemi przez Związek Radziecki 4 października 1957 roku.
Jest to statek kosmiczny (z załogą lub bez załogi) okrążający ciało niebieskie (np. planetę, Księżyc) po orbicie zamkniętej. Najliczniejszą grupę stanowią sztuczne satelity Ziemi. Wyniesiono również w przestrzeń kosmiczną sztuczne satelity Księżyca, Marsa, Wenus, Słońca (np. Helios 1, Pioneer 6 i 9), Jowisza (Galileo), Saturna (Cassini) , Merkurego (MESSENGER), planetoidy Westa ( Dawn), planety karłowatej Ceres ( Dawn) i innych ciał. Ruch sztucznego satelity dzieli się na trzy główne fazy: start, lot orbitalny, lądowanie; start wraz z wprowadzeniem statku na orbitę odbywa się za pomocą rakiety nośnej, której zadaniem jest nadanie sztucznemu satelicie odpowiedniej prędkości i kierunku. Dalszy lot statku odbywa się ruchem bezwładnym w polu grawitacyjnym ciała obieganego. Na ogół wtedy tor lotu (orbita) jest w przybliżeniu orbitą keplerowską czyli elipsą. Jednak orbita ulega zakłóceniom pod wpływem oporu górnych warstw atmosfery, nierównomierności rozkładu masy oraz spłaszczenia ciała obieganego, a także wskutek przyciągania innych planet i Słońca.
Sztuczny satelita zwany sterowanym jest wyposażony w silniki rakietowe, umożliwiające zmiany orbity i jej nachylenia, a także obrót statku. Silniki te umożliwiają także stabilizację orbity, przeciwstawiając się wymienionym powyżej czynnikom. Odpowiednią orientację satelity w przestrzeni zapewnia stabilizacja aktywna, dokonywana za pomocą małych silników rakietowych lub systemów żyroskopowych, m.in. dzięki temu anteny satelitów telekomunikacyjnych są skierowane cały czas we właściwym kierunku.
Szczególnie ważną grupę sztucznych satelitów Ziemi stanowią załogowe statki kosmiczne, w tym statki wielokrotnego użytku – wahadłowce oraz stacje orbitalne umieszczane na orbitach wokółziemskich.

Typy sztucznych satelitów

Podział ze względu na przeznaczenie:

• satelita badawczy (naukowy)
  • satelita astronomiczny
  • satelita biologiczny
  • satelita geodezyjny
  • satelita geofizyczny
  • satelita jonosferyczny
  • satelita oceanograficzny
• satelita meteorologiczny
  • geostacjonarne, np. Meteosat, Goes, Insat, GMS, Goms, Feng Yun 2
  • okołobiegunowe, np. NOAA, Meteor, Feng Yun 1, Terra, Metop
  • teledetekcyjne (środowiskowy, ang. remote sensing), np. Landsat, IKONOS, SPOT, Resus, QuickBird
• satelita nawigacyjny
• satelita technologiczny (techniczny, doświadczalny)
• satelita telekomunikacyjny (komunikacyjny, łącznościowy, przekaźnikowy)
  • aktywny (czynny)
    • bezpośredniej transmisji
  • pasywny (bierny)
• satelita rozpoznawczy (szpiegowski, satelita-szpieg)
• stacja orbitalna
• teleskop kosmiczny

Podział sztucznych satelitów ze względu na rodzaj orbity:

• biegunowy
• stacjonarny (np. geostacjonarny)
• równikowy
• synchroniczny (np. synchroniczny ze Słońcem)

Inne: użyteczny, wieloczynnościowy, operacyjny.

Liczba satelitów według państw (maj 2013)^[1]

• Rosja (razem ze ZSRR) – 1458
• USA – 1114
• Chiny – 142
• Japonia – 137
• Francja - 57
• Indie – 50
• Niemcy - 42
• Kanada - 34
• Wielka Brytania – 31
• Włochy - 22
• Brazylia - 13
• Australia, Indonezja, Arabia Saudyjska - 12
• Szwecja, Izrael, Korea Południowa - 11
• Hiszpania, Argentyna - 9
• Turcja, Tajwan - 8
• Meksyk, Tajlandia - 7
• Ukraina, Malezja, UEA - 6
• Luksemburg - 5
• Holandia, Czechosłowacja, Egipt, Dania, Nigeria, Wietnam - 4
• Pakistan, Norwegia, Singapur, Polska - 3
• Filipiny, Chile, RPA, Grecja, Cypr, Kazachstan, Mauritius, Wenezuela, Szwajcaria - 2
• Algieria, Azerbejdżan, Białoruś, Bułgaria, Estonia, Iran, Portugalia, Kolumbia, Korea Północna, Maroko, Rumunia, Węgry – 1

Zobacz też

Zobacz hasło satelita w Wikisłowniku

• naturalny satelita
• sonda kosmiczna
• LEO, MEO
• czas istnienia satelity

Pionierzy astronautyki

• Konstantin Ciołkowski
• Herman Potočnik
• Hermann Oberth
• Ary Sternfeld
• Arthur C. Clarke
• Wernher von Braun

Przypisy

1. SATCAT Boxscore. celestrak.com. [dostęp 2013-05-07].

Linki zewnętrzne

• Polskie Biuro ds. Przestrzeni Kosmicznej
• Wired: Jerry Adler "Behind the Scenes of a Satellite Launch" 2011-12-27